نگاه باز به افق هاي توسعه در آذربايجان شرقي

محمود احمدي نژاد رييس جمهوري 19 تيرماه سال 1385 در ادامه سفرهاي استاني هيات دولت به آذربايجان شرقي سفر کرد که حاصل اين سفر تصويب 169 مصوبه و 32 توافقنامه براي تسريع در توسعه و پيشرفت اين استان بود.
تاکنون اجراي بيش از 95 درصد اين مصوبات به صورت قطعي پايان يافته و مورد بهره برداري قرار گرفته و يا در دست اقدام و پيگيري است.

*آب و سدسازي

اگرچه به نظر مي رسد که آذربايجان شرقي به لحاظ موقعيت جغرافيايي در منطقه اي پرآب واقع شده است، اما به گفته مسئولان اين استان يکي از مشکلات اين منطقه همواره تامين آب شرب و کشاورزي شهرستان ها و روستاهاي منطقه بوده است.
در مدت زمان پس از سفر نخست هيات دولت به آذربايجان شرقي، گام هاي موثري در راستاي تامين آب به ويژه براي مناطق روستايي و شهرستان هاي اين استان برداشته شده که از جمله آنها مي توان به پروژه مهم "آبرساني شهر کوهستاني هوراند" اشاره کرد؛ در شهري دورافتاده که فقط پنج هزار نفر جمعيت دارد، دولت به ازاي هر نفر از ساکنين آن حدود 40 ميليون ريال براي آبرساني، گاز رساني و ترميم شبکه برق هزينه کرده است.
همچنين خط لوله فولادي انتقال آب شهرستان "اهر" به طول 21 کيلومتر از سد ستارخان تا تصفيه خانه اين شهر، از ديگر پروژه هاي مهم آذربايجان شرقي است که جزو مصوبات سفر نخست رييس جمهوري به اين استان بود و در اواخر سال 85 نيز به بهره برداري رسيد.
احداث چند سد مهم نيز از ديگر اقدامات مهم مربوط به آبرساني و تامين آب کشاورزي در استان بوده و بر اين اساس سد شهيد مدني بر روي تلخه رود نيز با پيشرفت فيزيکي بالاي 80 درصد يکي از سدهاي در دست احداث آذربايجان شرقي است که در دو سال پس از سفر نخست دولت 540 ميليارد ريال براي آن هزينه شده است و در صورت تامين اعتبار، پيش بيني مي شود اين سد تا پايان امسال به بهره برداري برسد.
ظرفيت ذخيره سازي اين سد 361 ميليون متر مکعب برآورد مي شود و بيش از 40 هزار هکتار از اراضي اين استان را آبياري خواهد کرد.
نکته قابل توجه در خصوص صنعت سدسازي در استان آذربايجان شرقي اين است که پس از آغاز به کار دولت نهم، اعتبارات سدسازي در اين استان بيش از دو برابر شده است و اين استان پس از خوزستان مقام دوم را در مهار آب هاي سطحي دارد.

*توسعه صنعتي

از ديگر نتايج حاصل از مصوبات دور اول سفر رياست جمهوري و دولت به استان آذربايجان شرقي توسعه صنعتي اين استان است که با ايجاد کارخانجات و واحدهاي صنعتي جديد و يا توسعه مراکز صنعتي موجود پي گيري شده است.
با توجه به ذخاير شناخته و پيش بيني شده مس در ايران و سهم کم کشورمان در توليد جهاني اين فلز ارزشمند نسبت به درصد ذخاير موجود، طرح هاي زيادي در دولت براي توسعه صنعت مس برنامه ريزي شده است و چند طرح نيز به مجتمع مس سونگون استان آذربايجان شرقي اختصاص يافت.
هدف از اجراي طرح توسعه مس سونگون افزايش توليد کنسانتره به ميزان 300 هزار تن در سال، توليد 90 هزار تن مس کاتدي و توليد 300 هزار تن اسيد سولفوريک در سال است.
همچنين فاز اول کارخانه فولاد 800 هزار تني ميانه با ظرفيت توليد ساليانه 550 هزار تن در سال 1380 به بهره برداري رسيده است و طرح توسعه اين کارخانه مهم با عنوان فاز دوم از مصوبات سفر نخست رئيس جمهوري به استان محسوب مي شود.
فاز دوم کارخانه فولاد ميانه که پيش بيني مي شود تا پايان سال 1389 به بهره برداري برسد، ظرفيت توليد 800 هزار تن در سال انواع محصولات فولاد را دارد و حدود 500 شغل مستقيم ايجاد خواهد کرد.
همچنين طرح توسعه کارخانه فولاد شاهين بناب براي توليد شمش فولاد از جمله ديگر مصوبات سفر نخست استاني رئيس جمهوري به آذربايجان شرقي است که اعتبار لازم براي اجراي آن به ارزش 155 ميليون يورو تسهيلات ارزي و 300 ميليارد ريال تسهيلات ريالي از محل اعتبارات بنگاه هاي زودبازده تامين و طرح توسعه اين کارخانه حدود دو سال و نيم سال قبل آغاز شده است.

*مراکز آموزشي و خدمات رفاهي

از محل اعتبارات سفر نخست رييس جمهوري به آذربايجان شرقي، شش مرکز آموزش فني و حرفه اي در شهرهاي ورزقان، هادي شهر، ملکان، تبريز، مراغه و يک مرکز سنجش مهارت در استان با 57 ميليارد ريال اعتبار احداث شده است.
خوابگاه دانشجويي خواهران دانشگاه تربيت معلم تبريز نيز از ديگر مصوبات سفر نخست رئيس جمهوري به استان آذربايجان شرقي است که در زميني به وسعت چهار هزار متر مربع در آبان ماه 1386 به اتمام رسيد.
همچنين عمليات زيربنايي مرکز آموزشي درماني 400 تختخوابي امام رضا (ع) با زيربناي حدود 44 هزار مترمربع در شش طبقه در زميني به وسعت 55 هزار متر مربع آغاز اما به دلايل مختلف وقفه هاي زيادي در اجراي اين پروژه ايجاد شد.
پس از سفر اول رييس جمهوري به اين استان، اهتمام جدي براي تکميل آن صورت گرفت و در سال 1385 با اعتبار 260 ميليارد ريال به بهره برداري رسيد.

*افزايش سه برابري سرانه فضاهاي آموزشي

افزايش سه برابري سرانه فضاهاي ورزشي از ديگر دستاوردهاي سفر اول هيات دولت به آذربايجان شرقي است ، به گونه اي که در مجموع در اين سفر مصوب شد دو سالن ورزشي براي هر شهرستان احداث شود.
در فاز اول، 19 سالن ورزشي چند منظوره به بهره برداري رسيد و 19 سالن ورزشي ديگر مربوط به فاز دو که اعتبارات آن در نيمه دوم سال 86 تامين شده، هم اکنون با پيشرفت فيزيکي متوسط بيش از 50 درصد در تمامي شهرستان ها در دست اجراست.

*راه

در بخش راه سازي، احداث قطار شهري تبريز و توسعه فرودگاه اين شهر نيز اقدامات قابل توجهي در بازه زماني پس از سفر نخست رييس جمهوري به آذربايجان شرقي صورت گرفته که تسريع در احداث اتوبان تبريز به شهر جديد سهند به طول 13 کيلومتر از جمله آنهاست.
همچنين اجراي ادامه آزاد راه زنجان تبريز در فاصله بستان آباد تا تبريز به طول 32 کيلومتر از ديگر طرح هاي راهسازي در دست اجراست.
احداث متروي تبريز که از چندسال قبل شروع شده، پس از سفر نخست هيات دولت به اين استان پيشرفت قابل توجهي داشته است، به طوري که مسير شش کيلومتري فاز نخست خط اول اين طرح به طور کامل انجام شده و با تامين قطار، آماده بهره برداري است.
طرح توسعه فرودگاه تبريز هم از جمله مصوبات سفر نخست رياست جمهوري به استان بود که 50 ميليارد ريال براي آن هزينه شده است.
احداث سالن ها و ترمينال هاي جديد براي انجام پرواز حجاج و پروازهاي خارجي و نيز احداث رستوان، احداث برج مراقبت، طرح توسعه پارکينگ هواپيماها از جمله اقدامات انجام شده در قالب اجراي طرح توسعه اين مرکز هوايي بود به طوري که فعاليت فرودگاه تبريز در زمان دولت فعلي افزايش چشمگيري داشته و آمار جابجايي مسافر در اين فرودگاه در دولت نهم به دو ميليون نفر افزايش يافته است.

*سفر دوم؛ گام دوم

سفر دوم استاني هيات دولت به آذربايجان شرقي که در آذرماه سال گذشته انجام شد در مجموع 263 مصوبه و توافق نامه داشت که تاکنون از اين تعداد تنها حدود 60 مصوبه اجرايي شده است.
استاندار آذربايجان شرقي در يکي از نشست هاي شوراي برنامه ريزي اين استان با تاييد سرعت پايين اجرايي شدن مصوبات سفر دور دوم استاني، اظهار داشت: از 263مصوبه و توافق سفر دوم هيات دولت به آذربايجان شرقي حدود 60 مصوبه اجرا شده و 89 مصوبه نيز در دست اجراست.
احمد عليرضابيگي افزود: از مجموع مصوبات سفر دوم 113 مصوبه هنوز در دست پيگيري است.
وي با اعلام اين که تاکنون در خصوص 9 مصوبه دور دوم سفر رييس جمهور هيچ اقدامي صورت نگرفته است، گفت: البته بايد توجه داشت، با وجود اين که در قانون بودجه، اعتبار مصوبات سفرهاي استاني هيات دولت در نظر گرفته مي شود، بيشتر اعتبار مصوبات اين دور از طريق استان تامين شده است.
عليرضابيگي، آب دار شدن سد شهيد مدني، تکميل و بهره برداري از دهکده المپيک تبريز، انتقال زندان به خارج از شهر، تکميل خط يک و شروع خط دو قطار شهري تبريز و طرح استحصال آلومينيوم از نفلين سينيت سراب را از جمله مصوبات دور دوم سفر هيات دولت برشمرد که تاکنون اجرايي نشده اند.
وي خاطرنشان کرد: اجراي سريع مصوبات نيازمند همکاري نمايندگان و مساعدت وزراي مربوط است.
طرح انتقال آب رود ارس به شهرستان شبستر و دشت تبريز از جمله طرح هاي مصوب دور دوم سفر استاني هيات دولت به آذربايجان شرقي بود که متاسفانه تاکنون هيچ اطلاع دقيقي درباره اجرايي شدن آن به دست نيامده است.
اين در حالي است که به دليل ارزش و اهميت اين طرح و همچنين به دليل اين که در جريان سفر دوم هيات دولت به استان در اين زمينه تبليغات وسيعي از سوي استانداري شد، مردم خواهان اطلاع از چگونگي اجراي آن هستند که نبود اطلاع رساني در اين زمينه مي تواند تاثير منفي بر افکار عمومي مردم آذربايجان و به خصوص شهرهاي شبستر و تبريز نسبت به دولت داشته باشد.
مسئولان آذربايجان شرقي درباره اين مصوبه تاکيد کرده بودند که در سفر دوم اعضاي هيئت دولت به آذربايجان شرقي اعتبارات موردنياز طرح انتقال آب رود ارس به شبستر و دشت تبريز تامين خواهد شد.
بدون ترديد اجرايي شدن اين طرح بزرگ و عظيم مي تواند در شکوفايي و توسعه و ترقي بخش کشاورزي استان نقشي قابل توجه داشته باشد.
آب گيري و افتتاح سد شهيد مدني در سال آبي 1388 از جمله مصوبات هيات دولت در جريان سفر دوم استاني به آذربايجان شرقي بود که متاسفانه به رغم قول مساعد مسئولان استاني براي افتتاح آن تاکنون که شش ماه از سال گذشته هنوز خبري مبني بر تکميل شدن اين سد در دست نيست و طبق آخرين اطلاعات پيشرفت فيزيکي اين طرح در حد 80 درصد است.
معاون عمراني استاندار آذربايجان شرقي از قطعي شدن آب گيري سد شهيد مدني در سال جاري خبر داد و گفت: اين طرح با تخصيص اعتبار 400 ميليارد ريالي، مراحل پاياني خود را طي مي کند.
محمدرضا اشرف نيا افزود: در زمان حاضر اين سد از 80 درصد پيشرفت فيزيکي برخوردار است و اميدواريم تا پايان سال تکميل شود.
وي با اشاره به اهميت اقتصادي و اجتماعي اجراي اين سد، گفت: با تکميل سد شهيد مدني علاوه بر تاثيرگذاري و رطوبت آب و هواي کلانشهر تبريز، زمينه اشتغال بيش از 40 هزار نفر به صورت مستقيم و غيرمستقيم فراهم مي شود.
نکته قابل توجه در اين زمينه آبدار شدن مهرانه رود تبريز از طريق آب موجود در اين سد است که اين موضوع نيز يکي از دغدغه هاي مهم و در عين حال بسيار قابل توجه مردم تبريز است که اجراي به موقع آن مي تواند در محبوبيت و اقبال عمومي دولت بسيار موثر باشد.
در بخش نيرو و سد سازي مي توان به مصوبه مربوط به احداث و تکميل سد خراجو در شهرستان مراغه نيز اشاره کرد که تاکنون معطل مانده و هنوز عمليات تکميل آن نهايي نشده است در حالي که تکميل آن مي تواند در توسعه کشاورزي منطقه تاثير فراواني داشته باشد.
نماينده مردم مراغه و عجب شير در مجلس شوراي اسلامي از کندي روند اجراي مصوبات هيات دولت انتقاد کرد و گفت: متاسفانه اقدام عملي براي اجراي برخي مصوبات سفرهاي استاني هيات دولت در اين شهرستان انجام نشده است.
يوسف نجفي افزود: در سفر دوم رييس جمهوري به منطقه از 220 طرح مصوب براي کل استان، شهرستان مراغه داراي 48 مصوبه اختصاصي است و در مجموع در 100 طرح ديگر نيز سهيم است اما با اين وجود براي اجراي تعدادي از طرح هاي حياتي اين شهرستان اقدام عملي صورت نگرفته است.
وي يادآور شد: ضروري است مسوولان استاني با پيگيري هاي خود زمينه آغاز عملي اين طرح ها به ويژه سد خراجو را در سال جاري فراهم کنند.
نجفي اظهار داشت: سدهاي خراجو و مردق چاي، بهسازي تصفيه خانه فاضلاب، تبديل شبکه سنتي فاضلاب شهري به مدرن، احيا و بازسازي آثار تاريخي اين شهرستان از جمله طرح هاي مصوب سفرهاي استاني هيات دولت به مراغه است که هنوز اجرايي نشده اند.
وي ابراز اميدواري کرد: مسئولان استاني و مقامات محلي شهرستان مراغه با تلاش بيشتر زمينه آغاز عمليات طرح هاي يادشده را در کمترين زمان ممکن فراهم سازند تا مردم از مزاياي اجراي اين طرح ها بهره مند شوند.
صدور مجوز ايجاد شرکت هواپيمايي منطقه اي توسط بخش غيردولتي با حداقل يک هواپيماي تملکي، مطالعه و احداث فرودگاه منطقه آزاد ارس، عقد قرارداد مطالعه برقي کردن راه آهن تبريز- سلماس- رازي تا مرز ترکيه، مطالعه تکميلي خط آهن جلفا- اصلاندوز- پارس آباد، اختصاص 250 ميليارد ريال براي تملک زمين هاي مسير آزادراه تبريز- سهند توسط شهر جديد سهند و تملک اراضي مسير از جمله طرح هاي مصوب سفر دوم استاني هيات دولت به آذربايجان شرقي است که تاکنون اجرايي نشده اند.
صدور مجوز و تامين مواد اوليه پالايشگاه و پتروشيمي هاي جديد بخش غيردولتي استان، ارايه پيشنهاد تاسيس بنياد استاد شهريار به شوراي عالي انقلاب فرهنگي و مرمت خانه استاد شهريار، تسريع در اجراي 14 پروژه ورزشي در دهکده المپيک شامل استخر قهرماني، پيست دوچرخه سواري، ورزشگاه فوتبال، سالن 6 هزار نفري، سالن ژيمناستيک، دو و ميداني، 3 سالن تيراندازي و درياچه قايقراني، احداث دو ورزشگاه 5 هزار نفري، 4 سالن 1200 تا 2500 نفري و 6 سالن باستاني و 2 استخر در استان از جمله ديگر طرح هاي مصوب دور دوم سفر استاني هيات دولت به آذربايجان شرقي است که تاکنون محقق نشده اند.
البته در اين ميان تحرک در زمينه طرح هاي عمراني در بخش تربيت بدني بسيار کند است و بسياري از طرح هاي مصوب هيات دولت در سفر دوم و حتي سفر اول راکد مانده اند که در اين ميان تکميل مجموعه ورزشي المپيک تبريز و بويژه ورزشگاه يادگار امام (ره) به يکي از مسايل و مباحث روز سياسي و ورزشي اين استان تبديل شده است.
با توجه به برگزاري بازي هاي تيم تراکتورسازي در ورزشگاه يادگار امام و استقبال انبوه تماشاگران از بازي هاي اين تيم، کاستي ها و عدم اجراي طرح هاي مصوب در سفرهاي استاني بيش از ديگر طرح ها در مقابل چشمان تيزبين مردم قرار گرفته و تاثير منفي بر افکار عمومي مردم استان داشته است.
البته در اين ميان بي انصافي است که خدمات دولت نهم طي سفرهاي استاني را ناديده گرفت به طوري که در بخش هاي مختلف اعم از صنعت و اشتغال، راه سازي، گازرساني و بويژه گردشگري اين خدمات در آذربايجان شرقي محسوس بوده است.
بدون ترديد در بخش گردشگري به رغم اين که آذربايجان شرقي داراي ظرفيت ها و پتانسيل هاي بسيار بالا در ابعاد مختلف است اما در سال هاي گذشته آن گونه که مي بايست به جلب و تشويق گردشگري در اين منطقه پرداخته نمي شد.
با آغاز فعاليت دولت نهم و توجه آن به توسعه گردشگري، اين موضع در آذربايجان شرقي به خوبي مورد توجه قرار گرفت به طوري که در دو ماه اول تابستان امسال آذربايجان شرقي رتبه دوم جذب گردشگر در کشور را به خود اختصاص داد.
تعيين 6 منطقه نمونه گردشگري، مطالعه احداث شهرک و بازارچه صنايع دستي استان و جذب سرمايه گذار غيردولتي براي احداث آن، انجام کاوش هاي باستان شناسي در سطح يک هکتار از اراضي مجموعه ربع رشيدي و احداث موزه منطقه اي فرش از جمله مصوبات سفر دوم هيات دولت به آذربايجان شرقي است که اجرايي و آثار آن نيز مشاهده شد.
بدون ترديد در کنار فرهنگ سازي و ارتقاي سطح دانش و ساختار فرهنگي اين استان، توسعه گردشگري در آذربايجان شرقي مديون توجه خاص و اجراي برنامه هاي کاربردي توسط دولت طي چهار سال اخير بوده است.
معافيت مالياتي براي واحدهاي توليدي و گردشگري در شهرک ها و نواحي صنعتي و مجتمع هاي گردشگري خارج از شعاع 30 تا 50 کيلومتري مرکز استان، اختصاص تسهيلات براي سرمايه گذاري و اجراي طرح هاي بزرگ صنعتي و معدني مربوط به آمايش صنعت و معدن در اين استان، صدور مجوز و اعطاي کمک مالي براي ايجاد پايانه هاي صادراتي سهلان و خداآفرين- فرودگاه تبريز (فرش)، مطالعه ارتقاي مشخصات فني کنارگذر جنوبي و تکميل کنارگذر غربي تبريز و شروع به احداث آزادراه تبريز- بازرگان و تبريز- اروميه با مشارکت بخش غيردولتي از جمله طرح هاي اجرايي شده سفر دوم هيات دولت به آذربايجان شرقي است.
همچنين اختصاص 500 ميليارد ريال جهت اصلاح و حذف نقاط حادثه خيز راه هاي پرتردد و بهسازي و ارتقاي راههاي اصلي اين استان، اصلاح ورودي و خروجي هاي شهري آذربايجان شرقي، تسريع در تکميل راه آهن تبريز-ميانه و شروع مطالعه دوخطه کردن راه آهن ميانه - زنجان و احداث و يا تکميل 15 باب خانه معلم، 10 باب کانون فرهنگي – تربيتي را مي توان از مصوبات سفر دوم قلمداد کرد که اجرا شده است.
در بخش گازرساني نيز توفيقات خوبي در جريان سفرهاي استاني به آذربايجان شرقي به دست امده است که تکميل خط گاز تبريز- بناب- مياندوآب و اتصال به خط 36 اينچ تبريز و مطالعه اتصال خط 36 اينچ به خط دوم 48 اينچ آذربايجان از آن جمله است.
مردم آذربايجان شرقي اميدهاي بسياري براي رشد و تحول در اين استان در سايه سفر هاي استاني هيات دولت دارند که بايد اين انتظارات به نحو شايسته اي از سوي دولتمردان پاسخ داده شود.
بسياري از کارشناسان بر اين باورند که سفرهاي استاني هيات دولت فرصت مغتنمي براي جذب اعتبارات ملي و اجراي پروژه هاي کلان در تمامي مناطق کشور محسوب مي شود.
در اين ميان مردم و نمايندگان آذربايجان شرقي انتظار دارند دولت در طرح هاي بزرگ و تاثيرگذار و زيربنايي و مادر در اين استان سرمايه گذاري کند.
آذربايجان شرقي با وسعت بيش از چهار هزار و 500 کيلومتر مربع و حدود سه ميليون و 325 هزار نفر جمعيت در شمال غرب کشور واقع شده است.