24 آذر مصادف است با سی امین سالروز درگذشت یکی از شخصیت های برجسته ادبی و فرهنگی ایران که نقش غیر قابل انکاری در بالندگی ادبیات این سرزمین داشت، " حبیب ساهر " که نوگرایی در شعر فارسی و سبک آفرینی در ادبیات آذری را بنیان نهاد.
ساهر در اردیبهشت ماه 1282 هجری شمسی در شهر ترک از توابع شهرستان میانه به دنیا آمد و کودکی خردسال بود که همراه با پدر و مادرش به تبریز آمد، پدرش در آشوب های داخلی شهر تبریز طی انقلاب مشروطیت ناپدید شد و حبیب از همان کودکی طعم یتیمی را چشید.
وی دوران دبیرستان را با محمدحسین شهریار هم مدرسه شد و به گمان بسیاری از صاحب نظران و ادیبان منظور شهریار از مصرع " شهریارا بی حبیب خود نمی کردی سفر"، حبیب ساهر بوده است.
بعد از دوران دبیرستان و مراودت ادبی با شهریار به کردستان رفت و در کار حساب و کتاب خوانین آن دیار به فعالیت پرداخت، سپس سر از استانبول درآورد و از دانشگاه این شهر در سال 1304 شمسی در 22 سالگی کارشناسی جغرافیا گرفت و از آن پس دوران 40 ساله معلمی و آفرینش ادبی او آغاز شد.
ساهر در روستاها و شهرهای مختلف آذربایجان، قزوین و در واپسین سال ها در تهران معلمی کرد و تا اواسط دهه 40 در این شغل باقی ماند.این شاعر، ادیب چیره دست و داستان نویس توانا، آثاری به سه زبان ترکی، فارسی و فرانسوی دارد که بعضی از آنها هنوز در دانشگاه های ترکیه و جمهوری آذربایجان تدریس می شود.
این شخصیت والامقام ادبی افزون بر 13 عنوان کتاب فارسی از خود به یادگار گذاشته است که هر کدام در نوع خود می تواند متضمن نوآوری ها و خلاقیت های خاص ادبی به شمار رود.
کتاب هایی همچون شقایق، سایه ها، اشعار برگزیده، افسانه شب، خوشه ها، جغرافیای ایالت خمسه، اساطیر ، کتاب شعر ساهر در سه جلد، " میوه گیس " ، " ادبیات منظوم ترکی " و " ترجمه اشعار شارل بودلر فرانسوی به فارسی" که مجموعه هایی از شعر نو و کهن، علمی و تحقیقی، حکایات و خاطرات و شرح حال بیش از صد شاعر ترک زبان اهل ترکیه را در بر می گیرد که بین سال های 1322 تا 1356 منتشر شده است.
مجموعه آثار ترکی ساهر هرچند به لحاظ کمیت پایین تر از آثار فارسی اوست، اما این تالیف ها از نظر ادبی، نوآوری و سبک آفرینی جزو معدود آثار ادبیات ترکی آذربایجانی است که مسیر جدید و نوینی را در این عرصه بنیان نهاد.
" لیریک شعر "، " کوئشن " ، " سحر ایشیقلانیر " ، " سوونمین گونشلر " ، " داغینیق خاطره لر " ، " قیزسسی / قیزیل سسی / قازان سسی "، " خاطره لر یا حیاتین یئددی بوروقلاری " ، " خاطره لر / باشاگلن چیکیلیر " و " ترجمه جزء آخر قرآن و بخشی از غزلیات حافظ " و همچنین ترجمه هایی از رباعیات ناب خیام و گلستان سعدی از جمله آثار ترکی این شاعر نوپرداز آذربایجان است.
به اعتقاد اکثر نویسندگان و صاحب نظران ادبی، خلاقیت ادبی حبیب ساهر در آثار فارسی و ترکی بسیار بدیع و غیرقابل چشم پوشی است به گونه ای که اشعار فارسی موجود در دو کتاب " سایه ها " و " شقایق " را نخستین مجموعه های شعر نو قبل از نیما یوشیج می دانند. ساهر هم زمان با تقی رفعت و قبل از ظهور نیما شعر نو فارسی سرود و به موازی آن سبک جدیدی را در شعر ترکی بنیان گذاشت که به همین خاطر عنوان «پدر شعر نو ترکی ایران» در مورد او به کار رفته است.
آثار ساهر حاوی اشعار اساطیری، رومانتیک، انتقادی، اجتماعی و سیاسی بسیار گزنده در قالب ها و اوزان شعری مختلف است که هر خواننده ای را مجذوب ظرایف ادبی و بی آلایشی خود می کند.
دست خط استاد ساهر
رحمانی فر ترجمه اشعاری از شارل بودلر فرانسوی را مبین آشنایی حبیب ساهر با ادبیات پیشرو جهان می داند.
وی اضافه می کند: می دانیم که نوگرایی در شعر پیش از اینکه قالب های شعر کلاسیک را درهم بشکند، درون مایه های کلاسیک را دگرگون ساخت و حبیب ساهر در این ارتباط حتی در اشعار کلاسیک خود هم مضامین نو و جدید مطرح کرده است و در واقع شعر او ضمن حفظ ویژگی های رمانتیک خود، در بیشتر موارد بازتاب مسائل و رخدادهای اجتماعی است.
میرحبیب ساهر 24 آذر 1364هجری شمسی در تهران درگذشت و در بهشت زهرا آرام گرفت، اما هنوز برخی از اشعار نغز و پرمحتوای وی زبانزد خاص و عام است از جمله: من آرزو ائدردیم کی جهان جنته دونسون ( من آرزو داشتم تا جهان به بهشت تبدیل شود) - افسوس بوتون آرزولاریم قالدی گئوزومده (اما افسوس که تمام آرزوهای من ناکام ماند)
روحش شاد
گزارش از :ایرنا
