با وجود تخصصی و فنی بودن رشته گیاهپزشکی به عنوان یکی از شاخه های کشاورزی که اغلب با آفات و بیماری های گیاهی و آفتکش های شیمیایی سر و کار دارد، کشاورزان به عنوان عمده افراد درگیر با این رشته، واژه هایی را برای بیان مفاهیم مرتبط با این رشته ابداع نموده و مورد استفاده قرار می دهند.
آشنایی با این واژه ها برای یک گیاهپزشک و به ویژه آنها که با افراد محلی ارتباط کاری دارند، یک امر حیاتی و گاه حیثیتی است. عدم آشنایی با این واژه ها، به معنی ضعف و حتی عدم توانایی در برقراری ارتباط گفتاری با مراجعه کنندگان و کشاورزان و باغدارانی است که جهت دریافت مشاوره به گیاهپزشکان مراجعه می کنند.
در این مجموعه تلاش شده تا مطابقت این واژه ها تا حد امکان با واژه های مورد استفاده در زبان فارسی صورت گیرد. به طور یقین، گوناگونی این اصطلاحات در پهنه آذربایجان در حد بالایی است و مردمان هر منطقه زبان عامیانه خود را برای بیان مفاهیم گیاهپزشکی به کار می گیرند. بنابراین، همه عزیزان را به کمک به تکمیل شدن این مجموعه دعوت نموده و دست تک تک دوستان را در درج نظرات تکمیلی، اصلاحی و نقادانه می فشاریم.
بیماری های گیاهی
آغ باسماخ/پامبوخچا: سفیدک پودری یا سطحی یا حقیقی
ارککلَماخ: تورم جوانه گوجه فرنگی
اولوششَمَک: پژمردگی
پاس باسماخ: زنگ
چارپاناخ: زنگار
چور ورماخ: برق زدگی نخود، سفیدک
چورومک: پوسیدگی
ساریلیخ: زنگ زرد گندم
شَرِح ورماخ: ابتلا به بیماری قارچی مثل برق زدگی نخود
قاراجا، قَرَجه: سیاهک (در جمهوری آذربایجان به آن سورمه گوبلیی) می گویند.
لَکَه/قارا خال: لکه سیاه سیب
حشره شناسی و کنه شناسی
آلما قوردو: کرم سیب
اَریک قیزاردان: حشره بالغ کرم سفید ریشه
تورسالان: عنکبوت
پیسپیدا/پیسپیسا: سن گندم
سیم ورماخ: سرخرطومی یونجه/لیسه سیب
شیره: شته
فاطما نَنَه: کفشدوزک هفت نقطه ای
کَپَنَک: پروانه، شب پره
گَنَه قرمز: کنه قرمز
قورد: کرم، لارو مخصوصاً کرم سیب و کرم ساقه خوار برنج
موزا: سوسک های طلایی (Buprestis spp)
گیاهان انگل
ایلیشیم، سرطان/ ساراطان، چور، لیف: سس
کلوخا/کلوشا/بوستان گولو: گل جالیز
بورک آغاجی: دارواش
مواد شیمیایی کشاورزی
آغ کود: کود اوره
جَیَن داواسی: بنتازون و بن سولفورون
ساری کود: گوگرد
سیم داواسی: حشره کش های مورد استفاده برای مبارزه با سرخرطومی یونجه و لیسه سیب
شیره داواسی: شته کش
قارا/قَرَه کود: کود فسفره
قاراجا/قَرَجه داواسی: قارچکش های کاربوکسین تیرام و توبوکونازول مورد استفاده برای ضدعفونی بذر غلات برای مبارزه با سیاهک ها
قورد داواسی: بیشتر به حشره کش های معمول برای کرم سیب اطلاق می شود.
توجه: این مجموعه به روز خواهد شد.
