" چرا عقب مانده ایم ؟ " عنوان کتابی است به قلم دکتر علی محمد ایزدی ( وزیر کشاورزی در دولت مهندس بازرگان) که به بررسی علل عقب ماندگی ایران و خلقیات ایرانیان پرداخته است.نکته قابل توجه اینکه ، نویسنده " معایب اخلاقی " مردم ایران را مهمترین علت عقب افتادگی دانسته و مینویسد:
" اگر در این کتاب بر معایب اخلاقی مردم ایران که خود نیز از آنها هستم ، انگشت میگذارم و آن را مهم ترین علت عقب افتادگی هایمان می شناسم برای این نیست که خدای ناخواسته قصد توهین و تحقیری داشته باشم بلکه برای این است که دور از احساسات و عواطف چند موضوع را بطور اعم با هم وطنان و بطور اخص با دست اندرکاران درمیان گذرام ..."
نقل قول مشاهیر خارجی در مورد اخلاق ایرانیان ( از گذشته تا امروز ) در فصل دوم کتاب بسیار قابل تامل و توجه هست . آنچه در ادامه تقدیم میشود عین مطالب درج شده در این فصل در مورد اخلاق ایرانیان است .قضاوت با خوانندگان محترم ! (التماس تفکرو تحول ...)
1- گزنفون ( شاگرد معروف سقراط)
روح ورزشکاری و سلحشوری در آنها به کلی مرده و به تن پروری و پُرخوری خو کرده اند.عده ای بی شمار گلدان و جام های گرانبها دارند و از داشتن آن به خود می بالند.اما اینکه تمام این تجملات با وسایل شرم آور تحصیل می شود باعث شرمساری آنان نیست .بر خلاف گذشته ، بی عدالتی و حُب منافع در نزد آنان ترقی کرده است .
2. آمی ین مارسلین ( مورّخ معروف رومی قرن چهارم میلادی) :
ایرانیان بسیار پرگو و خودستا هستند،چه در موقع کامکاری و چه در اوقات مصیبت.همیشه لفظ تهدید بر لب دارند .مکّار و متکبّر و بیرحم اند. نسبت به غلامان و زیردستان و مردم خرده پا به استبداد رفتار می کنند.
3- گرنت واتسون ( مولف کتاب تاریخ ایران و دوره قاجاریه):
ایرانیان ، با هم ردیف و هم شان خویش مهربان و مودب اند ، ولی در مقابل برتر از خود خاضع و متواضع و نسبت به زیردستان زورگو و متکبرند.
4- جیمس موریه ( نویسنده انگلیسی کتاب سیاحت ایران و ارمنستان و آسیای صغیر) در مورد خلقیات ایران زمان فتحعلی شاه قاجار مینویسد:
ایرانیان تا دلت بخواهد حاضرند به تو قول و وعده بدهند .عیب دیگری هم که دارند دروغ گویی است که از حد تصور خارج است .
5- شاردن ( سیّاح مشهور فرانسوی عهد صفویه) :
ایرانیان بسیار مخفی کار و متقلّب و بزرگترین متملقین عالم هستند .به غایت دروغ گو هستند و کارشان همه پرگویی و قسم و آیه است و برای اندک نفعی حاضرند به دروغ شهادت بدهند.در معاملات دوستی نمی فهمند ...
6-الکسی سولتیکوف ( شاهزاده روسی که در حدود صد و پنجاه سال پیش به ایران مسافرت کرده) :
درستی صفتی است که در ایران وجود ندارد .دروغ به طوری در عادت و رسوم مردم ایران ریشه دوانیده که اگر احیانا یک نفر از آنها رفتاری به درستی نماید چنان است که گویی مشکل ترین کار دنیا را انجام داده است .
7-گوبینو ( دیپلمات مشهور فرانسوی مولف کتاب سه سال در ایران ) :
ارباب ، مواجب گماشته خود را نمیدهد و نوکرها تا بتوانند ارباب خود را سرکیسه می کنند.در تمام مدارج و طبقات این ملت جز حقه بازی و کلاه برداری علاج ناپذیر چیز دیگری دیده نمیشود.
8- سرجان مکدونال انگلیسی:
ایرانیان مردمانی مهمان نواز ونسبت به بیگانگان مهربان هستند ولکن در عوض فاقد بسیاری از صفات پسندیده اند چنانکه در تمام فنون مکر و دو رویی و ریاکاری ماهرند.
9- جیمیس موریه (مولف کتاب مشهور سرگذشت حاجی بابای اصفهانی ):
دروغ ناخوشی ملی و عیب فطری ایشان است و قسم شاهد بزرگ این معنی .قسم های ایشان را ببینید:به جان تو ، به مرگ اولادم ، به روح پدر و مادرم ، به سلام و علیک ، به پیغمبر ، به قرآن ، به چهارده معصوم و ...خلاصه آنکه همه را مایه می گذارند تا دروغ خود را به کرسی بنشانند ، این دروغ ها را باور نکنید.
10- استلین میشو ( از اساتید دانشگاه ژنو مولف کتاب نامه های مشرق زمین):
آنچه ما را در مورد ایرانیان به وحشت می اندازد این است که ما هرگز وقتی با یک نفر ایرانی سر و کار پیدا می کنیم نمی توانیم بفهمیم که درستی عقیده او از چه قرار است حتی اگر بیست سال هم با او معاشر و محشور باشیم ضمیر او بر ما مجهول خواهد ماند.
قضاوت با خوانندگان محترم ....
