فرصت های سرمایه گذاری شهرستان میانه در بخش معدن و صنایع معدنی

 

اصل رقابت پذيري در دنياي امروز، وجود و لزوم برنامه ريزي صحيح براي استفاده از سرمايه و منابع محدود و تخصيص بهينه منابع در جهت استفاده از مزيتهاي نسبي را بيش از پيش تقويت ميكند. يكي از وظايف اصلي حاكميت، شناخت مزيتهاي نسبي مناطق مختلف و ايجاد زيرساختها جهت هدايت درست سرمايه ها و منابع براي توليد ثروت و ارزش افزوده از مزيتهاي موجود و تبديل اين مزيتها به مزيتهاي رقابتي است و تمامي اين اهداف محقق نميشود مگر در سايه شناخت دقيق و درست پتانسيل هاي نقاط مختلف كشور در عرصه هاي گوناگون.

يكي از مهمترين بخشها در اين بين، بخش معدن و صنايع معدني است كه به واسطه بالا بودن هزينه هاي حمل و نقل و لزوم ايجاد زنجيره ارزش در طول استخراج تا حلقه هاي پاياني زنجيره و عدم توان جابجايي معدن، لزوم شناخت پتانسيل هاي معدني نقاط مختلف اهميت پيدا ميكند.

در اين گزارش، سعي ميشود با معرفي پتانسيل هاي معدني شهرستان ، رشته فعاليتهاي داراي مزيت نسبي در صنايع معدني شهرستان پيشنهاد شده تا مسئولین محترم شهرستانی در تصميم گيري براي ايجاد زيرساختها و توسعه منطقه اي، همچنين هدايت درست سرمايه گذاران، اقدامات لازم را معمول فرمايند.

براساس آمار رسمی دریافت شده از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در سال 95 تعداد 67 معدن دارای پروانه بهره برداری در شهرستان میانه وجود دارد (جدول 1) که بیانگر وجود پتانسیل های معدنی در شهرستان است. در این میان آنچه که مایع تاسف است این است که بیش از نصف آن یعنی تعداد 36 مورد غیر فعال هستند. از 31 معدن فعال 9 نوع ماده معدنی استخراج می شود که مهمترین آنها سنگ پرلیت، خاک صنعتی، زئولیت، منگنز، نمک سنگی، گچ و لاشه می باشند که به دلیل کمبود واحدهای فراوری مواد معدنی و صنایع پائین دستی، بخش اعظم این مواد معدنی به صورت خام از شهرستان خارج می شود.

جدول 1: وضعیت معادن شهرستان میانه به تفکیک نوع ماده معدنی (ماخذ: سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اذربایجان شرقی، 1395)

ردیف	نوع ماده معدنی	تعداد فعال	تعداد غیرفعال
1	سنگ پرلیت	6	3
2	خاک صنعتی	4	6
3	دولومیت	1	1
4	زئولیت	1	2
5	سیلیس	-	1
6	عقیق	-	2
7	فلدسپات	-	2
8	گچ	7	5
9	گرانیت	-	1
10	لاشه	9	10
11	مرمریت	1	-
12	منگنز	1	1
13	نمک سنگی	1	1
14	مولیبدن	-	1

داده های جدول فوق بیانگر این واقعیت است که تنوع مواد معدنی در گستره شهرستان بسیار بالاست و درصورت سرمایه گذاری در این بخش که از توان اشتغالزایی بالایی نیز برخوردار است، میتواند در کاهش نرخ بیکاری موثر واقع شود.

از طرفی براساس مطالعات انجام شده طی سال های اخیر دخایر معدنی مندرج در جدول2 نیز در شهرستان اکتشاف شده است:

جدول2. معادن اکتشافی شهرستان میانه طی سال های اخیر

ردیف	نوع ماده معدنی	تعداد
1	فلزات پایه با اولویت مس	12
2	پرلیت	3
3	دولومیت	2
4	گچ	2
5	گرانیت	1
6	فلدسپات	1

 

البته براساس تحقیقات صورت گرفته توسط قربانی در سال 1381، چندین زون طلا دار نیز در شهرستان شناسایی شده که توان بسیار بالایی این منطقه را در توسعه فعالیت های معدنی و اولویت دادن به سرمایه گذاری در این بخش را هر چه بیشتر توجیه پذیر می نماید.

براین اساس مطابق با داده های جدول2 می توان این نتیجه را گرفت که ظرفیت های معدنی شهرستان در فلزات پایه نیز بالاست و از توان جذب سرمایه گذاری بالای برخوردار می باشد.

بدینوسیله برخی از فرصت های سرمایه گذاری در صنایع معدنی شهرستان را که شرح آن ها در قالب 7 عنوان مطرح شده است، به طور خلاصه درجدول 3 می توان معرفی نمود.

جدول3. خلاصه برخی از فرصت های سرمایه گذاری در صنایع معدنی شهرستان

ردیف	عنوان سرمایه گذاری	شرح
1	سرمایه گذاری در استخراج و فرآوری طلا و مس	به دلیل ارزش افزوده و قیمت فروش بسیار زیاد طلا و مس، سرمایه گذاری دراین بخش میسر و دارای توجیه اقتصادی است
2	توليد سنگهاي ساختمان و تزئینی  با كيفيت مطلوب و پيشرفته	با واردات تكنولوژي پيشرفته و توانمندسازي نيروي انساني متخصص براي توليد سنگهاي ساختماني با كيفيت و استاندارد بالا ميتوان در جهت جايگزيني آن با واردات سنگهاي ساختماني از خارج كشور و صادرات آن به اقدام نمود. ازجمله گرانیت و مرمریت
3	ايجاد كارخانجات توليد فرو آلیاژها	با توجه به ذخاير معدني موجود شهرستان به عنوان مواد اوليه و واردات قابل توجه انواع فرو آلياژها به كشور و نيازهاي آتي داخلي كشور به فرو آلياژها و نيز امكان صادرات آن به كشورهاي همسايه، سرمايه گذاري در اين بخش داراي اولويت ميباشد مانند فلز با ارزش منگنز
4	سرمايه گذاري در استخراج و فرآوري پرلیت	به دلیل ذخایر عظیم پرلیت در شهرستان که در ایران بی نظیر است، سرمايه گذاري در فرآوري و استخراج این ماده معدنی داراي توجيه اقتصادي مي باشد و توصيه مي گردد.  اين ماده كاربردهاي فراواني در صنايع معدني مختلف دارد كه برخی از آن ها عبارتند از:  صنعت ساختمان، نفت، کشاورزی، آب و فاضلاب، نساجی، صنایع غذایی، شیمیایی، ریخته گری و . . . .
5	استخراج و فرآوری مولیبدن	باتوجه به وجود منابع غنی مولیبدن در شهرستان که در خاورمیانه بی نظیر است، سرمایه گذاری در این بخش بسیار موجه می باشد
6	احداث واحدهای تولیدی کاشی، سرامیک، آجر نسوز دولومیتی ،آجر سفال ،گچ صنعتی	باتوجه به وجود ذخایر عظیم خاک صنعتی و گچ و نیاز مبرم شهرستان و کشور به مصالح ساختمانی سرمایه گذاری در این بخش دارای توجیه اقتصادی بوده و توصیه می شود
7	احداث واحد فرآوری فلدسپات و لعاب کاشی	باتوجه به ذخایر قابل ملاحضه فلدسپات این طرح دارای توجیه اقتصادی است

 

لازم به ذکر است که از بین موارد مذکور، در سند تدبیر و توسعه شهرستان مصوب 1393 تنها 2 مورد استخراج و فرآوری مولیبدن و پرلیت هدفگذاری شده است.

جمع بندی

باتوجه به نامگذاری سال به اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل از سوی مقام معظم رهبری و اینکه در مدل این اقتصاد به توانمندی های منطقه ای بیشتر توجه می شود، لازم است در راستای تحقق بخشی به اهداف، مزیت های نسبی مناطق شناسایی و براساس آن سرمایه گذاری شود. به همین خاطر اعتقاد بنده این است که هرچند ما در بخش های دیگر اقتصادی نیز پتانسیل های بالایی داریم از جمله در صنعت گردشگری انصافاً شهرستان میانه باتوجه به فهرست آثار ثبث شده، جایگاه اول را در استان دارد، دارای اولویت سرمایه گذاری است. لیکن باتوجه به منابع مالی محدود شهرستان، در شرایط فعلی نمی توان در تمامی بخش ها سرمایه گذاری نمود. منطق حکم می کند که بیشتر سرمایه گذاری ها در بخش های پیشرو انجام شود که در نظریه های توسعه نیز آقای هیرشمن این سیاست را برای کشورهای درحال توسعه پیشنهاد داده است. لذا به اعتقاد بنده در حال حاضر شهرستان در دو محور بالاترین مزیت را دارد که این دو محور باتوجه به پیوند و ارتباط قوی که با سایر صنایع بالادستی و پائین دستی دارد، میتوانند به عنوان هسته های کلیدی توسعه شهرستان قلمداد شوند. و این دو محور یکی بخش کشاورزی است و دیگری بخش معدن.

لازم به ذکر است راجع به پتانسل های بخش کشاورزی شهرستان قبلا به طور مفصل مطالبی در همین سایت توسط بنده منتشر شده است.

محقق : حسینخانی کارشناس ارشد زمین شناسی