محل دقیق شهادت حضرت علی(ع)
برای روشن شدن محل دقیق شهادت حضرت امیرمؤمنان علی(ع) نگاهی کوتاه به برخی از منابع تشیع و تسنّن میافکنیم و به زوایای آن واقعه دردناک و تأسفبار به نظاره مینشینیم...
شب قدر,نزول قرآن,لیالی قدر,شب احیاء, شهادت حضرت علی, نبوت یعنی چه, سوء ظن, تعبیر خواب امام حسین ع, اسرائیلیات, قبر ابوبکر, زاهد, شاید این جمعه بیاید شاید, دعا, کتاب امام حسین تعبیر خواب با قران,محل دقیق شهادت حضرت علی(ع) - آکاایران
نخست به خلاصه داستان شهادت آن حضرت اشاره می شود و سپس نگاهی به متون برخی از منابع شیعه و اهل سنت خواهیم داشت/
امیرمؤمنان(ع) در سحرگاه شب نوزدهم ماه رمضان سال چهلم هجرت، طبق معمول برای اقامه نماز جماعت صبح از خانه به مسجد کوفه روانه شد. آن شب باز کردن درِ خانه که از چوب خرما بود برای آن حضرت دشوار گردید، آن بزرگوار در را از جای بیرون آورد و کنار گذاشت و این شعر را خواند:
اُشدُدُ حَیاز یَمکَ لِلمَوتِ فَاِنَّ المَوتَ لاقیکاوَ لا تَجزَع مِنَ المَوتِ اِذا حَلَّ بِوادیکا
کمربند و سینه خود را برای مرگ ببند، زیرا مرگ تو را دیدار خواهد کرد، و از مرگ اندوهناک مباش و بی تابی مکن در وقتی که در خانه تو فرود میآید.
آن گاه به سوی مسجد حرکت کرد. اول دو رکعت نماز خواند و سپس بالای بام رفت تا اذان بگوید. با صدای بلند اذان گفت که صدایش به گوش تمام ساکنان کوفه میرسید، سپس از بام پایین آمد و به محراب رفت و مشغول نماز نافله صبح شد، وقتی که خواست سر از سجده اولِ رکعتِ اول بردارد، در آن تاریکی، ابن ملجم آن چنان شمشیر بر فرق مقدس آن حضرت زد، که فرق سر آن بزرگوار تا نزدیکی پیشانی شکافته شد. امام علی(ع) در این هنگام گفت: «بِسمِ الله وَ بِالله وَ عَلی مِلَِّ رَسُول الله فُزتُ وَ رَبِّ الکَعبه، به نام خدای و برای خدا و بر دین رسول خدا، به خدای کعبه سوگند رستگار شدم». سپس مقداری از خاک محراب را برداشت و روی زخم سرش پاشید و این آیه را خواند: (مِنها خَلَقناکُم وَ فِیها نُعیدُکُم وَ مِنها نُخرِجُکُم تارًَ اُخری)، ما شما را از خاک آفریدیم و در آن باز میگردانیم و از آن نیز بار دیگر شما را بیرون میآوریم/
در این لحظه جبرئیل بین زمین و آسمان فریاد زد: «تَهَدَّمَت وَ الله اَرککانُ الهُدی، وَانطَمَسَت اَعلامُ التُّقی وَانفَصَمَت العُروَِ الوُثقی، قُتِلَ ابنُ عَمِّ المُصطَفی، قُتِلَ عَلِیُّ المُرتَضی، قَتَلَهُ اَشقَی الا َشقیأِ»، سوگند به خدا استوانه های هدایت، ویران شد، و نشانه های بزرگ تقوی تاریک گردید، و دستگیره محکم ایمان شکسته شد، پسر عموی مصطفی(ص) کشته شد، علی مرتضی کشته شد، او را شقیترین اشقیا کشت.{1}
و اما مکان و زمان شهادت در برخی از منابع شیعی و اهل سنت:
1. مرحوم علامه مجلسی؛ با نقل حدیثی از امام علی بن موسی الرضا(ع) مینویسد: هنگامی که ابن ملجم - لعن الله علیه - بر سر مبارک علی(ع) ضربت شمشیر را میخواست وارد سازد با خود همدستی داشت که ضربت او به دیوار برخورد کرد اما ابن ملجم در حالی که علی(ع) در سجده بود، ضربتی بر فرق مبارک آن حضرت وارد ساخت.{2}
2. سید بن طاووس در کتاب «مصباح الزائر» در ضمن نقل زیارت جامعه ائمه المؤمنین(ع) به نقل از ائمه معصومین(علیهم السلام) مینویسد: «و انتم بین صریع فی المحراب قد فلق السیف هامته»;{3} و بعضی از شما اهل بیت(علیهم السلام) در محراب عبادت به زمین افتاده در حالی که شمشیر زهرآلود فرق مبارکش را شکافته است. و این دلیل دیگری است که امیر مؤمنان علی(ع) در محراب عبادت به شهادت رسیده است/
3. «ابن قتیبه دینوری» از مورخین شهیر اهل سنت در کتاب معروف الامام و السیاس، حادثه شهادت امیرمؤمنان علی(ع) را چنین گزارش کرده است: در صبح روز جمعه که ده روز از ماه رمضان، در سال چهلم هجرت باقی مانده بود، علی(ع) از منزل خود برای اقامه نماز وارد مسجد شد و هنگامی که در محراب عبادت نماز را شروع کرد ابنملجم بر او حمله کرد و در حالی که گفت: الحکم لله لا لک یا علی! با ضرتب شمشیر فرق مبارک علی را شکافت و علی(ع) گفت: «فزت و رب الکعبه».{4}
4. دانشمند معروف اهل تسنن «سبط بن جوزی» مینویسد: هنگامی که حضرت علی(ع) در محراب عبادت قرار گرفت چند نفر به او حمله ور شدند و ابن ملجم ضربتی بر آن حضرت فرود آورد و بلافاصله با همراهانش گریختند.{5}
5. محمد بن جریر طبری در تاریخ خود کیفیت شهادت امام علی(ع) را به نقل از محمد حنفیه{6} چنین گزارش کرده است: آن شب من در مسجد بودم و عدهای دیگر نیز در مسجد بیتوته کرده و مشغول عبادت بودند. نزدیک صبح امیر مؤمنان علی(ع) وارد مسجد شد و با صدای بلند فرمود: ایُّها الناس، الصلا، الصلا متوجه نشدم که آیا آن حضرت بعد از عبور از درگاه مسجد این کلمات را گفت یا قبل از آن. ناگهان چشمم به برق شمشیری افتاد و در آن لحظه شنیدم که یکی میگفت: الحکم لله یا علی لا لک و لا لاصحابک، شمشیری را دیدم و بار دوم همان ضربت بر امام(ع) وارد آمد. علی(ع) فرمود: نگذارید مرد قاتل فرار کند جمعیت حاضر در مسجد ضارب را احاطه کردند.{7}
6. «ابوالحسن مسعودی» مورخ نامدار اهل سنت در قرن سوم هجری نیز در مروج الذهب مینویسد: ابن ملجم با همدستان خود در مقابل دری که علی از آن جا وارد مسجد میشد مخفی شدند، علی(ع) هر روز هنگام اذان صبح میآمد و مردم را برای نماز بیدار میکرد ابن ملجم بر اشعث که در مسجد بود گذر کرد و اشعث به او گفت: صبح تو را رسوا کرد. حجر بن عدی که این سخن را شنید گفت: ای اعور! او را به کشتن دادی خدا تو را بکشد. در این لحظه علی(ع) وارد مسجد شده و ندا میداد: ای مردم برای نماز آماده شوید. ابن ملجم و یارانش به او حمله کرده و میگفتند: «الحکم لله لا لک»، ابن ملجم با شمشیر ضربتی بر پیشانی آن حضرت زد.{8}
7. سید نعمت الله جزایری از محدثین قرن دوازدهم هجری در کتاب قصص الانبیأ خود روایتی را از پیامبر اکرم(ص) نقل میکند که دلالت روشنی بر شهادت علی(ع) در محراب عبادت دارد. او میگوید: روزی رسول الله(ص) به علی(ع) فرمود: «یا علی صبر تو چگونه خواهد بود آن روزی که فرق تو شکافته شده و محاسنت از خون سرت رنگین شود در حالی که تو در محراب عبادت سجده کردهای؟! علی(ع) فرمود: یا رسول الله! آن جا مقام شکر است نه مقام صبر.{9}
از متون تاریخی فوق که از منابع معتبر اهل سنت و شیعه میباشند چنین برمیآید که محل شهادت علی(ع) محراب عبادت و در حال نماز در مسجد کوفه بوده است/
[1].فروغ ولایت، ص 697؛ منتهی الاَّمال، ج 1، ص 174؛ انوار البهیه، ص 61/
[2].بحارالانوار، ج 42، ص 5 - 2 - 6 - 2/
[3].بحارالانوار، ج 99، ص 165/
[4].الامام و السیاس، ج 1، ص 160/
[5].تذکر الخواص، ص 177/
[6].تاریخ طبری، ج 3، ص 157/
[7].این شخص در سایر منابع محمد حنیف ثبت شده و ظاهراً غیر از محمد حنفیه فرزند آن حضرت میباشد/
[8].مروج الذهب، ج 2، ص 412/
[9].القصص الجزائری، ص 351/
امامت - همشهری آنلاین
ویرایش وتلخیص:آکاایران