طبق برنامه يي كه در ابتداي شروع طرح ها پيش بيني شده بود، قرار بوده كه فولاد ميانه در سال 1390 حدود 91/1 درصد پيشرفت داشته باشد، اين در حالي است كه پيشرفت آن در آخر سال 90 حدود 43/41 درصد برآورد شده است و 47 درصد از برنامه اوليه عقب است.
یران اکونا : بالاخره بعد از مدتي سكوت درباره طرح هاي فولادي و تغيير و تحولات اخير در سطح مديريتي وزارت صنعت، معدن و تجارت و زير مجموعه آن: نخستين اظهارنظرها و امضاي توافقنامه و تفاهمنامه ها از ادامه شرايط قبلي در برخي حوزه هاي صنعتي و معدني حكايت دارد. حوزه هايي كه تاكنون انتقادات زيادي را با خود به دوش كشيده اما هنوز جواب قانع كننده يي را دريافت نكرده است. روز گذشته مهدي كرباسيان، رييس سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني ايران (ايميدرو) از نهايي شدن گشايش اعتبار هفت طرح فولادي ظرف دو هفته آينده خبر داد: طرح هايي كه يد طولايي در طرح هاي معدني كشور دارند و با وجود گذشت چند سال از زمان كلنگ زني چند باره آنها هنوز به جواب نرسيده و همچنان اندرخم تصميمات دولتي و مشاركت هاي خارجي باقي مانده اند. كرباسيان كه ظاهرا به بازگشت چيني ها براي فاينانس طرح هاي فولادي اميدوار است در جريان امضاي قرارداد با مردان كشور چكمه يي (ايتاليايي ها) اظهارداشت: قرار است اين هفته هياتي از چين به ايران آمده و درباره فاينانس طرح هاي فولادي مذاكراتي را با آنها داشته باشيم. به هر حال تحريم ها به اجراي پروژه ها در كشور فشار آورده و هزينه اجراي آنها را بالابرده است، تاكنون ايميدرو شش رييس عوض كرده است اما هنوز هفت طرح فولادي به بهره برداري نرسيده اند كه اميدواريم در اين دوره وضعيت اين طرح ها تعيين تكليف شود. بيشتر وقت كاري من هم از زمان حضور در ايميدرو صرف هفت طرح فولادي شده است. طبق برنامه توليد فولاد ايران بايد به 55 ميليون تن برسد در حالي كه توليد فعلي فولاد ايران حدود 14 ميليون تن است. به اين ترتيب به نظر مي رسد طرح هاي فولادي هشت ساله دولت محمود احمدي نژاد مجددا روي ميز دولت تدبير و اميد قرار گرفته تا شايد اين باركه قرار است با ديدي جديد به آن نگريسته شود بيشتر اجرايي شود طرح هايي كه از همان ابتدا انتقادات زيادي را با خود همراه كرده بود و حالانيز بايد منتظر باشد تا شايد يوان هاي چيني بتوانند اين طرح ها را به چرخه بيندازند.
وقتي دولت تصميم گرفت
ابتداي دولت نهم بود كه به يكباره مسوولان دولتي تصميم گرفتند تا براي محروميت زدايي و ايجاد اشتغال، هفت طرح فولادي را اجرا كنند طرح هايي كه هركدام يك ميليون تن ظرفيت داشت و دولتمردان با تصور اينكه اين افزايش ظرفيت مي تواند بسياري از برنامه هاي وزارتخانه را بر اجراي اين طرح ها منوط كرده و حتي به انتقادات كارشناسان و فعالان اين بخش توجه نكردند. هفت طرح فولادي از جمله جنجالي ترين طرح هاي وزارت صنايع و معادن سابق است كه اجراي آنها از زمان علي رضا طهماسبي، نخستين وزير صنايع و معادن دولت نهم آغاز شده و تاكنون به خود سه وزير و هفت مديرعامل ديده است. اين هفت طرح اگرچه با هدف افزايش ظرفيت توليد فولاد خام كشور در مناطق نسبتا محروم به اجرا درآمدند، اما در ادامه با مشكل تامين منابع مالي مواجه شده و حتي در برهه يي به صورت غيررسمي اجراي آنها متوقف شد.اين هفت طرح در استان هاي آذربايجان شرقي، چهارمحال و بختياري، خوزستان، فارس، كرمان، يزد، خراسان جنوبي و خراسان رضوي واقع شده اند در همان سال هاي ابتدايي دولت نهم در ميان تمام انتقادات موجود كلنگ خوردند. علي رضا سميعي نژاد، سرپرست ايميدرو اوايل مرداد ماه 90خبر داد كه تا پايان اين سال واحد توليد آهن اسفنجي تعدادي از طرح هاي هفتگانه فولادي به بهره برداري مي رسند. در آن زمان حتي ميزان پيشرفت اين طرح ها از سوي وي 50 تا 70 درصد اعلام شد البته شركت ملي فولاد به عنوان مجري هفت طرح به صورت رسمي آخرين پيشرفت فيزيكي هفت طرح فولادي را اعلام نكرده بود. يكي از نكات جالب در اين ميان تغيير برخي ايده ها در اجراي اين طرح ها بود چرا كه قرار بود اين هفت طرح از طريق اوراق قرضه مالي اجرا شوند اما گويا عدم تمايل خريداران به اوراق قرضه دولتي و شك به بازپرداخت اصل پول و سود آن موجب شد تا مسوولان وقت تصميم بگيرند تا هفت طرح فولادي را به فاينانسورهاي سرزمين هاي اژدهاي زرد بسپارند امري كه هنوز هم با وجود گذشت بيش از يك سال و نيم در حال رد و بدل است و يوان چيني ها به طرح هاي فولادي ايران واريز نشده است. در آن زمان حتي اعلام شد كه اگر شوراي پول و اعتبار با استفاده از فاينانس چيني موافقت كند، در اين طرح ها از تركيبي از ماشين آلات اروپايي، چيني و ايراني استفاده خواهد شد و در مجموع بيش از سه هزار ميليارد تومان سرمايه گذاري خواهد شد. در آن زمان حتي اعلام شد كه طبق برنامه ريزي هاي انجام شده قرار است با افزايش ظرفيت 26 ميليون تن تا پايان سال 1393، مجموع ظرفيت توليد فولاد كشور به 46 ميليون تن برسد. البته در همان زمان شنيده ها حكايت مي كرد كه پيش بيني هزينه تكميل هفت طرح فولادي از رقم سه هزار ميليارد تومان اوليه به پنج هزار ميليارد تومان رسيده و احتمال افزايش آن نيز وجود دارد كه البته اكثر فعالان و كارشناسان در اين بخش ضعف مديريت و تاخير در تكميل اين طرح ها را دليل اصلي عنوان مي كردند كه عدم النفع درآمد و سود فعاليت اين طرح ها در سال هاي تاخير و تداوم واردات سالانه 7 تا 9 ميليارد دلار شده است. علاوه بر هزينه هاي رشديافته تكميل پروژه، تحميل هزينه به بيت المال، عدم اشتغال جواناني كه مي توانستند حالادر اين طرح ها كار كنند و هزينه فرصت از دست رفته و عدم النفع سود و درآمد حاصل از فعاليت هر طرح فولادي، بايد ميزان واردات فولاد به كشور و تحميل هزينه در شرايط رشد نرخ ارز و... را نيز در نظر گرفت. براساس آمار اعلام شده از گمركات كشور، تا تاريخ 29 اسفندماه 90 به ميزان هفت ميليارد و 642 ميليون و 241 هزار دلار واردات انواع فولاد داشته ايم كه شامل شمش ساختماني، تيرآهن، ميلگرد، ورق، ضايعات، فروآلياژ و... بوده است كه شمش ساختماني به تنهايي 2 ميليارد و 417 ميليون دلار و كل محصولات ساختماني 4 ميليارد و 444 ميليون دلار بوده است. در سال 89 و 90 نيز كل واردات فولادي بيش از 9 ميليارد دلار بوده است. .
پيشرفت هايي كه به برنامه نرسيدند
طبق برنامه يي كه در ابتداي شروع طرح ها پيش بيني شده بود، قرار بوده كه فولاد ميانه در سال 1390 حدود 1/91 درصد پيشرفت داشته باشد، اين در حالي است كه پيشرفت آن در آخر سال 90 حدود 41/43 درصد برآورد شده است و 47 درصد از برنامه اوليه عقب است. در طرح فولاد چهارمحال و بختياري نيز، قرار بوده كه تا سال 90 پيشرفت طرح معادل 07/94 درصد باشد اما برآوردها نشان مي دهد كه 31/50 درصد پيشرفت عملي از ابتداي طرح داشته است و حدود 43 درصد عقب ماندگي كلي از ابتداي طرح تاكنون دارد. همچنين در طرح فولاد قائنات، قرار بوده كه تا سال 90 پيشرفت طرح معادل 61/83 درصد باشد اما برآوردها نشان مي دهد كه 94/49 درصد پيشرفت عملي از ابتداي طرح داشته است و حدود 33 درصد عقب ماندگي كلي از ابتداي طرح تاكنون دارد.در طرح فولاد شادگان نيز، قرار بوده كه تا سال 90 پيشرفت طرح معادل 9/94 درصد باشد اما برآوردها نشان مي دهد كه 39/47 درصد پيشرفت عملي از ابتداي طرح داشته است و حدود 47 درصد عقب ماندگي كلي از ابتداي طرح تاكنون دارد.
