آیا ریشتر یکای صحیحی برای سنجش خطر و مقیاس آسیب زلزله است؟ آیا تخریب سازه نشانه ای بر ضعف سازه می باشد؟ و سوالات زیادی که در این متن می خواهیم اجمالا به آنها بپردازیم:
در بحث زلزله شناسی جمله به نسبت معروفی وجود دارد که “زلزله کسی را نمی کشد بلکه ساختمان ها انسان می کشند.”
معمولا در موارد مختلف آمار اصلی تلقات بعد از زمان زلزله است و در اثر حوادثی است که پس از آن رخ می دهد بنابراین موضوعیت بحث مدیریت بحران بسیار مهم‌تر از چیزی است که در اذهان وجود دارد. برای مثال در اثر آتش سوزی پس از زلزله ۱۹۲۳ کانتو ژاپن ۱۴۰٫۰۰۰ کشته اعلام شد. مدیریت در این زمان بسیار حائز اهمیت است.
نکته بعد اینکه ریشتر ملاک بزرگای زلزله است نه شدت زلزله. در حقیقت در بزرگای ریشتر مدت زمان اثر لرزه، جهات نیروی وارده از لرزه، فاصله کانون زلزله تا رو‌مرکز زلزله(معمولا “عمق” گفته می‌شود) و غیره لحاظ نشده است که این المان‌ها تاثیر بسیار زیادی بر شدت آسیب زلزله خواهند داشت. همچنین بر اساس همان جمله معروف؛ زلزله فقط یک نیروی وارده بر بستر است و در حقیقت شرایط و نحوه ساخت و ساز تعیین کننده المان واقعی برای آسیب‌ها، خسارات و تلفات می‌باشد.
زلزله سرپل ذهاب
گاهی با این پرسش مواجه می شویم که چرا بزرگای اعلام شده برای یک زلزله از مراکز زلزله نگاری مختلف درصدی متفاوت است برای مثال در زلزله اخیر سرپل ذهاب از ۷٫۲ تا ۷٫۶ اعلام می شود. روش‌های محاسباتی متعددی در بحث زلزله شناسی وجود دارد که هر مرکز بر مبنای تجربیات و تحقیقاتش از روش خاصی استفاده می‌نماید؛ این روش‌ها در برداشت اطلاعات و همچنین محاسبات آنها باعث میزان اندکی اختلاف می شود که به نظر شخص بنده بر اساس این که تمام این روابط و محاسبات تجربی هستند و بر اساس آمارهای زلزله در منطقه خاصی به دست آمده‌اند، لذا واقع‌بینانه‌ترین آمار در هر زلزله بزرگای اعلامی از مناطق بومی زلزله شناسی است.در ایران سه شبکه لرزه نگاری وجود دارد؛ شبکه پژوهشگاه لرزه شناسی و مهندسی زلزله؛ شبکه مؤسسه ژئو‌فیزیک‌دانشگاه تهران و شبکه مرکز تحقیقات مسکن.
اگر بخواهیم یک واحد مناسب برای شدت زلزله بیان کنیم؛ باید به واحد “مرکالی” رجوع کنیم؛ باید توجه داشت که واحد مرکالی بر اساس مناطق مختلف، متفاوت است زیرا شدت یک زلزله نیز در محل های مختلف متفاوت می باشد. بنابراین شدت مرکالی بر اساس میزان شدت و آسیبی است که در هر فاصله‌ای از رو‌مرکز زلزله متفاوت می‌باشد، برای مثال در زلزله مذکور می‌توان دریافت که شدت زلزله و آسیب‌ها در هر شهر و استان و روستا به چه میزان بوده است؛ واحد شدت مرکالی را در جدول زیر می توانید مشاهده نمایید:
شدت زلزله مرکالی
برای کوتاه شدن مطلب، در ادامه به کوتاهی دو سوال را پاسخ می‌دهم:
-
شایعاتی وجود دارد؛ آیا زلزله قابل پیش‌بینی است؟
در سطح جامعه خیر، و فقط تئوری‌هایی در این موضوع مطرح است…
-
آیا آسیب‌های وارده به سازه‌ها نشانه عدم کیفیت سازه است؟
پاسخ به این مطلب کاری کارشناسی و تخصصی است و برای مورد به مورد متفاوت است اما در مجموع و برای جمع‌بندی کلی می‌توان از مقایسه ساختمان‌های کنار هم برداشت‌هایی داشت اما موضوع در مورد مراکزی که بر اساس آیین‌نامه از سطح اهمیت بیشتری نسبت به ساختمان‌های مسکونی برخوردار هستند، متفاوت است.(این موضوع به مطالبی همچون بزرگای زلزله طرح در زمان طراحی سازه بر اساس آیین‌نامه، روش‌های مختلف طراحی، محاسبات دقیق و در نهایت اجرای صحیح وابسته است.)
منبع: شهر خبر