طرح فولاد میانه و طرح‌های هشتگانه استانی

 

 

در سال 1380 به دستور معاون اول رئیس‌جمهور وقت دکتر عارف، دستور انجام مطالعات جامع استراتژیک با عنوان مطالعات استراتژی توسعه صنعتی کشور آغاز گردید این مطالعات در مرداد 1382 انتشار یافت ولی پس‌ازآن تعویض دولت و قوه مجریه باعث تغییر دیدگاه دولت شد، دیدگاهی که بر پایه رشد و توسعه  متوازن کشور مبتنی بر اجرای عدالت اجتماعی و فقرزدایی بود.  بنابراین نتیجه این تغییرات، بازنگری و تغییر جدی مطالعات قبلی بود که در دستور کار وزارت صنایع و معادن قرار گرفت.

طرح­های توسعه استانی فولاد ابتکاری از دولت نهم بر پایه تفکر عدالت اجتماعی بود که در مصوبه شورای اقتصاد، این موضوع مطرح گردیده و مکان اجرای طرح­های استانی مشخص شد. برای طرح­های مذکور  8 استان چهارمحال بختیاری، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، آذربایجان شرقی، فارس، کرمان، یزد و خوزستان انتخاب شدند. این انتخاب به‌منظور توسعه غیرمتمرکز صنعت فولاد در استان­ های محروم و کم برخوردار  ازلحاظ شاخص ­های توسعه صنعتی و اقتصادی  انجام گرفت که مواردی چون شبکه حمل‌ونقل راه‌های اصلی، وضعیت آب، برق و گاز، فاصله از منابع عمده سنگ‌آهن و امکان حمل‌ونقل ریلی ملاک انتخاب استان‌ها قرار گرفتند.  این مهم که تصمیم توسعه غیرمتمرکز صنعت فولاد و بحث طرح استانی فولاد و نحوه انتخاب استان‌ها و شهرها به چه اندازه­ ای درست یا اشتباه بوده ­اند در پست­ ها و مجال­ های آتی بررسی خواهند شد.

توجه به این نکته نیز ضروری است که بر اساس مصوبه­ اول شورای اقتصاد (آذرماه 84) درزمینهٔ طرح­های توسعه فولاد و ایجاد ظرفیت 17.1میلیون تن فولاد خام، چهار محور توسعه موردنظر بود که مشتمل بر تکمیل و تقویت خطوط تولید موجود و در حال اجرا به ترتیب (4.4 و 2.5 میلیون تن) تعهد داده‌شده با مشارکت سازمان ایمیدرو و بخش­های خصوصی (3.8 میلیون تن) و طرح­های استانی هر یک به ظرفیت 0.8 میلیون تن و درمجموع 6.4 میلیون تن می­ باشد. در مصوبه­ دوم شورای اقتصاد (تیرماه 85)، میزان ایجاد ظرفیت از 17.1میلیون تن به 9.9 میلیون تن کاهش یافت و نحوه اجرای طرح­های توسعه مبنی بر مشارکت بخش غیردولتی از طریق مشارکت 10درصدی دولت نیز منتفی گردید. این‌گونه چرخش در مصوبه اولی شورای اقتصاد درزمینهٔ اجرای طرح­های توسعه فولاد و کاهش ایجاد ظرفیت از ابعاد مختلفی قابل‌بررسی و درنگ و تأمل می­ باشد.

 طرح­های استانی در اوج نقدینگی دولت کلنگ زنی شدند و قرار بر بهره ­برداری تمامی طرح­ها در بازه­ ی 4 الی 5 ساله بود. طرح­ های انتخابی با اسامی زیر نهایی شدند.

1. طرح فولاد سپیددشت، استان چهارمحال و بختیاری
2. طرح فولاد نی‌ریز، استان فارس
3. طرح فولاد شادگان، استان خوزستان
4. طرح فولاد میانه، استان آذربایجان شرقی
5. طرح فولاد قائنات، استان خراسان جنوبی
6. طرح فولاد سبزوار، استان خراسان رضوی
7. طرح فولاد بافت، استان كرمان

این طرح­ها به نام طرح­های هشتگانه استانی معروف شدند (یكی از طرح­های استانی به نام طرح فولاد بافق در سال 1390 به بخش خصوصی واگذار شد)

در اینجا به ذكر جزئیات بیشتری از طرح‌های 8‌گانه فولاد استانی می‌پردازیم

 فولاد میانه

طرح‌ فولاد میانه واقع در شهرستان میانه است كه در استان آذربایجان شرقی، در دست اجرا است. هدف از اجرای طرح تولید 800 هزار تن فولاد خام در سال و مشخصات فنی آن شامل: یك واحد احیای مستقیم به روش PERED، یك واحد فولادسازی با روش قوس الكتریكی و ایستگاه ریخته‌گری مداوم با تأسیسات جانبی است. میزان سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی آن نیز به ترتیب 104/38 میلیون یورو و 2085 میلیارد ریال است. دستگاه اجرایی طرح شركت ملی فولاد ایران، مشاور مادر طرح، شركت مشاور پولاد و پیمانكاران طرح در بخش واحد احیا، قرارگاه خاتم و در بخش واحد فولادسازی شركت‌های آسكوتك، MMTE، الكتروكنترل و MME هستند و نوع قرارداد نیز به‌صورت EPC است. نیاز سالانه مواد اولیه آن نیز یک‌میلیون و 240 هزار تن گندله در سال است. اهم فعالیت‌های جاری طرح شامل ادامه فعالیت‌های مهندسی و اجرایی در واحدهای احیا و فولادسازی و در واحد پشتیبانی شامل ادامه فعالیت‌های اجرایی و مهندسی ساختمان‌های جنبی است. همچنین از ابتدای اجرای طرح تا پایان فروردین‌ماه 89 درمجموع 726 میلیارد و 380 میلیون ریال برای آن هزینه شده است.

فولاد قائنات

طرح فولاد قائنات در استان خراسان جنوبی شهرستان قائن در حال اجراست و هدف از اجرای آن تولید 800 هزار تن فولاد خام در سال است. مشخصات فنی طرح شامل یك واحد احیای مستقیم به روش میدركس، یك واحد فولادسازی با روش قوس الكتریكی و ایستگاه ریخته‌گری مداوم با تأسیسات جانبی است. میزان سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی این طرح به ترتیب شامل 120 میلیون یورو  و 2016 میلیارد ریال، دستگاه اجرایی آن شركت ملی فولاد ایران و مشاور مادر طرح، شركت برسو است. پیمانكاران طرح در بخش واحد فولادسازی شركت‌های ایریتك و ایراسكو و در بخش واحد احیای شركت‌های ایریتك، تأسیسات دریایی و ایراسكو هستند و نوع قرارداد نیز به‌صورت EPC است. نیاز مواد اولیه این طرح نیز سالانه یک‌میلیون و 240 هزار تن گندله برآورد شده است. این گزارش حاكی است که از ابتدای اجرای طرح احداث واحد فولادسازی قائنات تا پایان فروردین‌ماه سال 89 درمجموع 738 میلیارد و 220 میلیون ریال هزینه شده است.

فولاد نی‌ریز

طرح احداث فولادسازی نی‌ریز (استان فارس) از دیگر طرح‌های 8‌گانه استانی و هدف از اجرای آن تولید 800 هزار تن فولاد خام در سال و مشخصات فنی طرح شامل یك واحد احیای مستقیم به روش PERED، یك واحد فولادسازی با روش قوس الكتریكی و ایستگاه ریخته‌گری مداوم با تأسیسات جانبی است. همچنین میزان سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی آن به ترتیب 96/56 میلیون یورو و 2065 میلیارد ریال است. دستگاه اجرایی آن شركت ملی فولاد ایران، مشاور مادر طرح، شركت تارا طرح و پیمانكاران آن در بخش واحد احیا، فولاد تكنیك و در بخش واحد فولادسازی: فولادتكنیك، فولاد پایا و MME هستند و نوع قرارداد نیز به‌صورت EPC است. نیاز سالانه مواد اولیه طرح یک‌میلیون و 240 هزار تن گندله است. همچنین از ابتدای طرح تا پایان فروردین‌ماه 89  رقمی معادل 684 میلیارد و 360 میلیون ریال در اجرای آن هزینه شده است.

فولاد شادگان

از دیگر طرح‌های 8‌گانه فولاد استانی طرح احداث واحد فولادسازی شادگان است كه در استان خوزستان شهرستان شادگان در دست اجراست. هدف از اجرای این طرح تولید 800 هزار تن فولاد خام در سال است و مشخصات فنی آن شامل یك واحد احیای مستقیم به روش PERED، یك واحد فولادسازی با روش قوس الكتریكی و ایستگاه ریخته‌گری مداوم با تأسیسات جانبی است. میزان سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی آن به ترتیب 115/6 میلیون یورو و 1919 میلیارد ریال است. دستگاه اجرایی آن نیز شركت ملی فولاد ایران، مشاور مادر طرح، شركت تارا طرح و پیمانكاران آن در بخش واحد احیا: فولاد پایا، تدبیرصنعت و MME و در بخش واحد فولادسازی: فولاد گسترش، سدید، كارون، دزدشت، سدید و  MCC هستند و نوع قرارداد نیز به صورت EPC است. نیاز سالانه مواد اولیه آن یك میلیون و 240 هزار تن گندله در سال است. همچنین از ابتدای اجرای طرح تا پایان فروردین‌ماه 89  مبلغ 950 میلیارد و 860 میلیون ریال برای آن هزینه شده است.

فولاد سبزوار

طرح احداث واحد فولادسازی سبزوار از دیگر طرح‌های 8‌گانه فولاد استانی است كه در استان خراسان‌رضوی شهرستان سبزوار در حال اجراست. هدف از اجرای این طرح، تولید 800 هزار تن فولاد خام در سال و مشخصات فنی آن شامل: یك واحد احیای مستقیم، یك واحد فولادسازی با روش قوس الكتریكی و ایستگاه ریخته‌گری مداوم با تأسیسات جانبی است. میزان سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی آن به ترتیب 103/8 میلیون یورو و 1799 میلیارد ریال است. دستگاه اجرایی طرح نیز شركت ملی فولاد ایران، مشاور مادر طرح، مهندسی مشاور تارا طرح و پیمانكاران آن در بخش واحد احیا، انرژی‌گستر  نصیر وMMTE  و در بخش واحد فولادسازی، انرژی‌گستر نصیر، MCC هستند و نوع قرارداد نیز به‌صورت EPC است. همچنین از ابتدای اجرای این طرح تا پایان فروردین‌ماه 89  مبلغ 408 میلیارد و 790 میلیون ریال برای آن هزینه شده است.


فولاد بافق

طرح احداث واحد فولادسازی بافق نیز از دیگر طرح‌های 8‌گانه استانی است كه محل اجرای آن در استان یزد، شهرستان بافق و هدف از اجرای آن تولید 800 هزار تن فولاد خام در سال است. مشخصات فنی طرح شامل: یك واحد احیای مستقیم، یك واحد فولاد‌سازی با روش قوس الكتریكی و ایستگاه ریخته‌گری مداوم با تأسیسات جانبی است. میزان سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی آن نیز به ترتیب 107/7 میلیون یورو و 1771 میلیارد ریال است. دستگاه اجرایی طرح، شركت ملی فولاد ایران، مشاور مادر طرح، مشاور ایتوك ایران و پیمانكاران آن در بخش واحد احیا، شركت قائم‌الرضا و MMTE و در بخش واحد فولادسازی شركت‌های  تام ایران خودرو، ایران‌خودرو سازه و فوكس آلمان هستند و نوع قرارداد نیز به صورت EPC است همچنین از ابتدای طرح تا پایان فروردین‌ماه 89  معادل 419 میلیارد و 70 میلیون ریال برای آن هزینه صرف شده است.  

فولاد بافت

یكی دیگر از طرح‌های مذكور، طرح احداث واحد فولادسازی بافت است كه در استان كرمان، شهرستان بافت در دست اجرا است و هدف از اجرای طرح تولید 800 هزار تن فولاد خام در سال است. مشخصات فنی طرح نیز شامل: یك واحد احیای مستقیم، یك واحد فولاد‌سازی با روش قوس الكتریكی و ایستگاه ریخته‌گری مداوم با تأسیسات جانبی است. میـزان سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی آن به ترتیب 111/9 میلیون یورو و 1619 میلیارد ریال است. دستگاه اجرایی طرح شركت ملی فولاد ایران، مشاور مادر طرح: شركت برسو و پیمانكاران آن در بخش واحد احیا، قرارگاه خاتم، فولاد پایا، MME و در بخش واحد فولاد‌سازی، قرارگاه خاتم و MME  هستند و نوع قرارداد نیز به‌صورت EPC است. همچنین از ابتدای اجرای طرح تا پایان فروردین‌ماه 89  مبلغ 295 میلیارد و 990 میلیون ریال برای آن هزینه شده است.

 فولاد سپید دشت

 طرح احداث واحد فولادسازی سپید دشت نیز یكی دیگر از طرح‌های 8‌گانه فولاد استانی است كه در استان چهارمحال و بختیاری، شهرستان بروجن در دست اجرا است و هدف از اجرای آن تولید 800 هزار تن فولاد خام در سال است. مشخصات فنی طرح شامل: یك واحد احیای مستقیم به روش MIDREX، یك واحد فولاد‌سازی با روش قوس الكتریكی و ایستگاه ریخته‌گری مداوم با تأسیسات جانبی و میزان سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی آن نیز به ترتیب 125/25 میلیون یورو و 2010 میلیارد ریال است. دستگاه اجرایی طرح، شركت ملی فولاد ایران، مشاور مادر طرح، شركت مشاور پولاد و پیمانكاران  آن در بخش واحد احیا، شركت‌های انرژی‌ گسترنصیر و MMTE و در بخش واحد فولاد‌سازی شركت‌های فولاد پایا، تدبیر صنعت و MME هستند و نوع قرارداد نیز به‌صورت EPC است. همچنین از ابتدای اجرای طرح مذكور تا پایان فروردین‌ماه 89، مبلغ 850 میلیارد و 90 میلیون ریال برای آن هزینه شده است.