به گزارش صدای میانه، پنجمین جلسه از سلسله مباحث میانه شناسی درسوپرگروه میانه شناسی با موضوع "گردشگری میانه؛ سرمایه گذاری اندک و اشتغال فراوان " توسط محمدصادق نائبی دقایقی پیش پایان یافت که مشروح ذیلا به استحضار می رسد:
با عرض سلام و احترام و ادب دارم محضر 700 عضو گروه میانه شناسی و هزاران مخاطب صدای میانه
امشب در مورد گردشگری صحبت می کنم و مسیر بحث بنده چنین خواهد بود:
یک ـ تعریف گردشگری
دو ـ دلایل گردشگری
سه ـ گردشگری خارجی در جهان و ایران
چهار ـ درآمد صنعت توریست از کجاست؟
پنج ـ قابلیتها و جذابیتهای گردشگری خارجی در ایرانشش ـ موانع توسعه گردشگری خارجی در ایران
هفت ـ گردشگری داخلی و خارجی در میانه در طول تاریخ
هشت ـ قابلیتها و جذابیتهای گردشگری در میانه
نه ـ موانع و نواقص گردشگری در میانهده ـ پیشنهاد برای توسعه صنعت گردشگری در میانه
یک ـ تعریف گردشگری
تعریف سازمان جهانی گردشگری یا UNWTO از گردشگر یا توریسم چنین است:"مجموعه فعالیتهای فرد یا افرادی که به مکانی غیر از مکان عادی زندگی خود مسافرت و حداقل یک شب و حداکثر یک سال در آنجا اقامت می‌کنند و هدف از مسافرت آنان نیز گذراندن اوقات فراغت است. البته اهدافی نظیر اشتغال و کسب درآمد شامل آن نمی‌شود"
طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری، مسافری که ناهار را در شهری می ماند و خریدی می کند یا چند سال برای مأموریت کاری می رود یا اصلا برای یک هفته به کنفرانس یا مأموریت می رود، گردشگر نیست!سابقا این واژه را جهانگرد یا سیاح نیز میگفتند.
گردشگران اگر داخل کشور خود را بگردند به گردشگر داخلی و اگر برون مرزی باشند به گردشگر خارجی معروفند.
البته در عمل، این تعریف نه قابل اثبات و تمییز است نه نتیجه خاصی از این تعریف می توان گرفت.
دو ـ دلایل گردشگری
با شرط رفاه مالی، هر گردشگر بنا بر علتی به گردشگری می پردازد و بر همان اساس نیز انواع گردشگر تعریف می گردد:
گردشگر تفریحی آثار باستانی یا آثار طبیعی، گردشگر درمانی، گردشگر تحصیلی، گردشگر خرید، گردشگر تجاری، گردشگر قشلاقی، گردشگر ییلاقی، گردشگر زیارتی، گردشگر ورزشی و مسابقه ای، گردشگر کوهنوردی، گردشگر همایشی، گردشگر گذری، گردشگر تحقیقی و ...
سه ـ گردشگری خارجی در جهان و ایران
در سال گذشته بیش از یک میلیارد گردشگر در سراسر جهان جابجا شدند.
هر گردشگر برای آن کشور 1000 دلار سود خالص دارد.
بطور متوسط هر 10 گردشگر 1 اشتغال ایجاد میکند.
لذا در ترکیه با 40 میلیون گردشگر، 4 میلیون اشتغال توریستی به وجود می آید که در حدود یک پنجم جمعیت ترکیه را تحت پوشش قرار می دهد.
همچنین ترکیه در حدود 40 میلیارد دلار درآمد از این راه کسب کرده است.
در صنعت توریست، کشور بی رقیب فرانسه با 67 میلیون جمعیت، بیش از جمعیت خود و به میزان 85 میلیون گردشگر خارجی را به خود جذب کرده است.
همچنین مالزی 30 میلیون نفری به اندازه نزدیک به جمعیت خود موفق به جذب توریست شده است.
ترکیه نیز به میزان نصف جمعیتش توانسته است توریست جذب کند.
درآمد صنعت توریسم یک درآمد بدون دود و بسیار جذاب است چراکه بجای واحد پولی هر کشور، ارز وارد می کند که ارز پایدار کننده اقتصاد هر کشور است.
اما کشور ایران جزو 10 کشور برتر جهان در آثار باستانی و جزو 5 کشور جهان در جاذبه های طبیعی است درحالیکه در صنعت توریسم بنا بر مشکلاتی که عرض خواهم کرد درآمد خاصی ندارد.
اگر جاذبه های گردشگری ایران را با ترکیه مقایسه کنیم ایران بایستی لااقل 100 میلیارد دلار درآمد از این صنعت می داشت که نزدیک به نیمی از بودجه سالیانه کشور است.
برعکس! کشور ایران یکی از بزرگترین صادر کنندگان گردشگر است طوری که بیش از 2 میلیون ایرانی هر سال به ترکیه سفر می کنند که در حدود 2 میلیارد دلار خروج ارز می شود و 160 میلیون دلار نیز برای سفر به مالزی هزینه کردند.
چهار ـ درآمد صنعت توریست از کجاست؟
اولا گردشگری "صنعت" است ثانیا به قول لوئیس ترنر "بزرگترین، پردرآمدترین، کم هزینه ترین و متنوع ترین صنعت" می باشد.
هر گردشگر به منطقه ای وارد می شود برای آن منطقه رونق اقامتگاه، رونق غذاخوری، رونق بازار خرید، رونق بازدید از اماکن، رونق حمل و نقل شهری و بین شهری، رونق مراکز تفریحی و دهها رونق دیگر دارد.
همه اینها درآمد است و در تعداد گردشگر بالا ، اشتغالهای چشمگیری در تمامی زمینه ها ایجاد می کند که سرمایه گذاری خاصی مانند صنعت یا کشاورزی نشده است اما منطقه را متحول می کند.
به طوری که هر 10 گردشگر 1 اشتغال پایدار ایجاد می کند.
پنج ـ قابلیتها و جذابیتهای گردشگری خارجی در ایران
برای هر خارجی دیدن کشور 4 فصلی، جذابیت دارد. در تابستان به زمستان اردبیل برود و در زمستان به تابستان اصفهان برود.
هم ساحل را ببیند هم جنگل را و هم کویر و دشت را.
از کشوری دیدن کند که دهمین کشور در آثار باستانی و پنجمین کشور در جاذبه های طبیعی است.
از همه مهمتر رفتن به یک کشور ارزان!
او با یک دلار می تواند نزدیک به 20 نان را بخرد و بخورد! با 2 تا 5 دلار می تواند یک ناهار بخورد.
او برای رفتن از این سر میانه تا آن سر میانه آنهم با آژانس کمتر از 1 دلار می دهد!
برای اقامت در یک منزل دربستی در گرانترین روز سال (نوروز) آنهم در بهترین شهرهای ایران می تواند روزانه فقط 30 دلار بدهد!
برای رفتن از این سر تهران تا آنسوی تهران به فاصله 20 کیلومتر با BRT تنها در حدود یک دهم دلار را باید پرداخت کند (یک سنت)!
کجای دنیا چنین ارزانی ممکن است؟
شش ـ موانع توسعه گردشگری خارجی در ایران
عدم استقبال گردشگران خارجی از ایران گردی دلایل متعدی دارد از جمله:
تخریب بیش از حد چهره کشورمان در شبکه های خارجی
محدودیتهای مذهبی و اجتماعی برای خارجیان
محدودیتهای سیاسی
نداشتن متخصصین مجربین گردشگری که تربیت یافته باشند. طوریکه در کشور ترکیه از مقطع دبیرستان و دانشگاه در 20 رشته متنوع وارد این زمینه می شوند.
و اما متمرکز شویم روی میانه و گردشگری
هفت ـ گردشگری داخلی و خارجی در میانه در طول تاریخ
میانه دارای یک موقعیت خاص در طول تاریخ بوده است و مشابه "تنگه در دریا"، شهری در یک باریکه راه بین المللی بوده است.
چه جاده ابریشم 3 هزار ساله ، چه جاده اکباتان 2 هزار ساله، چه جاده سیراف، چه جاده قدیم و چه جاده ترانزیت یا راه آهن همگی باید از میانه عبور می کردند.
میانه به معنای واقعی مرز ورود به ماد کوچک یا آذربایجان قدیم بوده است.
لذا در هزاره گذشته بارها در سفرنامه ها و کتب تاریخی اعراب و اروپائیان از میانه نام برده شده است از ابن حوقل و یاقوت حموی و مستوفی تا کارری و دیالافوآ و ژوبر.
بنده در حدود 50 کتاب تاریخی و سفرنامه را کنکاش کرده و گفته ها و نوشته ها و دریافتها از میانه را در کتاب تاریخ و جغرافیای میانه آورده ام و در اینجا حوصله دوستان را نمی برم.
با اینهمه مقدمات، چرا باید گردشگر ، میانه را برای گردش انتخاب کند؟!
هشت ـ قابلیتها و جذابیتهای گردشگری در میانه
میانه بیش از 300 (بله سیصد!) آثار باستانی ملی ثبت شده و صدها آثار باستانی ثبت نشده دارد.
میانه دارای روستاهایی است که از نظر آداب و رسوم یا پوشش یا آب و هوایی یا خانه سازی برای هر بیننده ای جذابیت دارد. مانند کوبلان که ویژگی های بسیار جذابی دارد.
میانه دارای شخصیتهای برجسته بین المللی و ملی است که باعث می شود دیگران برای دیدن این شهر کنجکاو شوند.
میانه دارای جاذبه های خدادادی بسیار جذابی در کوهستان، آبشار، غار، صخره نوردی، رودخانه، آبگرم در زمستان، آب یخ در تابستان و ... است.
جاده های منتهی به میانه از تمامی سمتها خصوصا از جانب اردبیل ـ ترک و خلخال ـ میانه بسیار زیباست.
برای دیدن میانه نیاز به طی مسافت 500 کیلومتر بیابان اصفهان یا شیراز و کرمان نیست. بلکه در تمام جهاتها از شهرهای بزرگی چون اردبیل و تبریز و زنجان می توان بین 100 تا 200 کیلومتر در یک جاده جذاب و دیدنی به میانه رسید.
میانه شهری ارزان نسبت به مراکز استان است و در یک مهمانسرای استاندارد می توان با کمتر از 50 هزار تومان اقامت شبانه کرد و با 10 هزار تومان یک غذای مناسب خورد.
اگر چنین است چرا میانه مثل ابیانه گردشگرپذیر نیست؟!
نه ـ موانع و نواقص گردشگری در میانه
برای گردشگری باید ابتدا بسترسازی شود.
بسترسازی در محل اقامت: گردشگر در یک مهمانپذیر روستایی اقامت نمی کند.
بسترسازی غذاخوری: گردشگر با یک کباب مجهول المحتویات حاضر نیست بجای گردش، راهی بیمارستان شود.
بسترسازی بازدید: آثار باستانی و آثار طبیعی باید دارای بروشور کاغذی، تابلوی معرفی در محل، امکانات خوردن یا سرویس بهداشتی در محل، امنیت در محل باشند. یک گردشگر راهی قیز قالاسی نمی شود که گیر معتادان بیافتد و اگر نیاز به سرویس بهداشتی داشت بلاتکلیف بماند.
بسترسازی آداب معاشرت: شهر گردشگر پذیر همیشه حق را به مشتری (گردشگر) می دهد. در هیچ شرایطی حتی حق با گردشگر نباشد با او مجادله نمی کند. به اون گران نمی فروشد. به او جنس تقلبی نمی فروشد. با او با روی باز و اخلاق حسنه برخورد می کند. در یک شهر گردشگر پذیر، چه راننده چه بقال چه غذاخوری چه هتلدار، همه و همه گردشگر را مانند مهمان عزیز خود، عزیز می دارند.این کار مستلزم آموزش است. تعدادی از اصناف آموزش ببینند و گردشگران فقط به آنجا هدایت شوند سپس این فرهنگ در بین تمام اصناف و افراد جاری و ساری شود.
بسترسازی مواصلاتی: گردشگر برای رسیدن به شهر و رسیدن به آثار دیدنی نیاز به جاده ای امن دارد. چه از نظر تصادفات و چه از نظر امنیت شخصی. در وهله اول نیاز است جاده های مواصلاتی میانه از جانب تبریز و تهران به بزرگراه تبدیل شوند و جاده های میانه به خلخال (اسالم) و اردبیل استاندارد و اصلی شوند.
بسترسازی معرفی: میانه باید به تمام کشور معرفی شود. با کتاب، با روزنامه، با تلویزیون، با راه اندازی و تبلیغ گسترده تورهای گردشگری از شهرهای بزرگ.
سرعین موفق شده است 1500 برابر جمعیت خود، گردشگر جذب کند تنها بخاطر آب گرم خود درحالیکه در میانه چندین آب گرم درمانی داریم. ابیانه با کمتر از 200 نفر جمعیت بخاطر خانه های خاص خود گردشگر جذب می کند در حالیکه بعضی روستاهای میانه دارای خانه های بسیار جذاب و دیدنی در پای کوه هستند.
بسترسازی برای ارائه و معرفی سوغات و محصولات میانه: میانه دارای گیاهان وحشی درمانی، میوه های خاص و اعلا مانند سیب، سوغاتهای جذاب مانند لبنیات، ساج بالیغی، ایشلی فطیر، جاجیم و غیره است. اگر بخاطر یک گل سرخ همه راهی قمصر می شوند چرا میانه با اینهمه پتانسیل، گردشگری را نمی پذیرد؟
ده ـ پیشنهاد برای توسعه صنعت گردشگری در میانه
ابتدا مرکزیت گردشگری یعنی شعبه ای از سازمان گردشگری و میراث فرهنگی بصورت رسمی و جدی ایجاد گردد نه که دفتری با کارمندی ایجاد گردد.
چندین تور لیدر و کارشناس این رشته جذب شود.
در هر صنف مرتبط با توریست مانند هتل، غذاخوری، تاکسی و ... چند نفر را آموزش داده و آنها را برای گردشگر آماده کنیم.
چندین مرحله تورهای رایگان یا نیم بها از تهران، تبریز و زنجان برای میانه بگذاریم و برنامه ای برای بازدید 1000 نفر غیرمیانه ای از شهر میانه تدارک ببینیم.
به آژانس های گردشگری بخاطر جذب گردشگر برای تورهای میانه، مشوق های خوبی بدهیم.
مسیر گردشگری را تعریف کنیم. مثلا از سمت تهران که می آییم:
ابتدا از کاغذکنان و از مسیر جاده ابریشم شروع کنیم ـ سپس به زادگاه و مقبره علامه ملامحمدباقر خلخالی برویم ـ سپس از کاروانسرای 700 ساله جمال آباد بازدید کنیم ـ سپس به جاده ترانزیت وارد شده و قیز قالاسی و قیز کؤپروسو و کاروانسرای عباسی را ببینیم. در شهر میانه استراحت کنیم و یک شب و نیم روز را برای خرید و بازدید آثار داخل شهر اختصاص دهیم ـ راهی شهر کهن ترک و آثار باستانی آن شویم ـ به زادگاه نوابغ تاریخی در ایشله برویم و در نشه از آب یخ آن لذت ببریم ـ شب را در میانه باشیم و فردا به مسیر توریستی سد آیدوغموش برویم و چند ساعتی را در آلاچیق های آن بمانیم و از بازارچه گردشگری آن شامل نان سنتی پزی، گاودوشی و فروش شیر گرم، ساج بالیغی، فروش جارو، جاجیم، لبنیات و ... دیدن کنیم و از مسیر جاده میاندوآب به تهران برگردیم.
بیش از همه و پیش از همه به پلیس تذکر داده شود که با گردشگر بدخلقی نکند و او را بخاطر پلاک غریبه متوقف و تفتیش و بهانه تراشی برای جریمه نکند.
آنچه اکنون مطرح شد مختصری از برنامه های انتخاباتی بنده بود و اعتقاد محکم داشتم که با سرمایه گزاری بسیار اندکتر از صنعت میتوان بحران بیکاری میانه را حل کرد و آنرا مهاجرپذیر کرد، امیدوارم این مهم از جانب مسئولین به جد پیگیری شود.
*********************
آدرس سوپرگروه میانه شناسی:
https://telegram.me/joinchat/BjVa9D51wuB03cHIldDtNw
مطالب مرتبط:
جلسه اول: مشروح نخستین جلسه مجازی میانه شناسی توسط مهندس نائبی
جلسه دوم: کودک در دوراهی زبان ملی و زبان مادری +تصویر
جلسه سوم: سوغاتی های میانه
جلسه چهارم: مشروح مبحث تلگرامی "میانه و آزادراه" ؛بزرگراه میانه ـ هشترود، راه برون رفت میانه از بحران
