روزنامه هم‌میهن در شماره امروز خود به بررسی تفاهم‌نامه اخیر فراجا و وزارت آموزش‌وپرورش که نقش پلیس را در مدارس پررنگ می‌کند پرداخته. در ادامه با مرور برش‌هایی از این گزارش همراه ما باشید.
دانش‌آموزان ایران قرار است از این به‌بعد در کنار معلم، مدیر و ناظم مدرسه، ماموران پلیس را هم در مدرسه ببینند. خبر، عصر یکشنبه بود که همه‌جا پیچید. در خبرها نوشتند علیرضا کاظمی، وزیر آموزش‌وپرورش و احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی کشور با امضای یک تفاهم‌نامه با مفاد فرهنگی و تربیتی تصمیم گرفته‌اند نقش پلیس را در مدرسه‌های ایران بیشتر کنند؛ آن هم بعد از اینکه کاظمی، سردار رادان را «شخصیتی محبوب و دوست‌داشتنی» توصیف کرده و گفته است: «ما در هر حوزه‌ای که سردار رادان بگوید، سرباز ایشان هستیم.» رادان هم در مقابل گفته است که باید بیش‌ازپیش، به «مافیای ربودن اندیشه‌های دانش‌آموزان» توجه کرد.
خواندن همین چند خط کافی بود تا معلمان، فعالان صنفی و کارشناسان آموزش‌وپرورش شروع به اعتراض کنند و بگویند نگرانند بعد از این تعریف و تمجیدها، دانش‌آموزان بیش از آنکه معلمان‌شان را در مدرسه ببینند، به حضور ماموران پلیس عادت کنند. از طرف دیگر، باتوجه به آنچه در سال ۱۴۰۱ و روزهای پس از آن در مدارس ایران گذشت، امضای این تفاهم‌نامه، بیشتر کردن نقش پلیس در موضوع حجاب و اعتراض‌های دانش‌آموزی تعبیر شده است.
در این تفاهم‌نامه، وزارت آموزش‌وپرورش در ماده 3 متعهد شده است که به ترویج نظم و انضـباط اجتمـاعی و پیشـگیری از آسـیب‌هـای روانـی- اجتمـاعی در کتـب و مواد آموزشی با همکاری و مشارکت فرماندهی انتظامی و متناسب با مقتضیات نظـام آموزشـی کشـور توجه کند؛ ماده‌ای که مشخص نکرده دقیقاً منظور از ترویج نظم و انضباط اجتماعی در مدارس چیست اما در دو روز گذشته، تعداد زیادی از منتقدان، آن را به دخالت در نحوه پوشش و ظاهر دانش‌آموزان تعبیر کرده‌اند.
تعهدات سوال‌برانگیز
واکنش‌های گسترده به مفاد این تفاهم‌نامه از چشم مسئولان فراجا هم دور نمانده. دیروز و در سکوت معنادار مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش، سعید منتظرالمهدی، سخنگوی فراجا درباره آنچه «حواشی امنیتی‌سازی مدرسه‌ها» خواند، واکنش نشان داد و گفت که مفاد تعهدات فراجا این موارد است:
- مشارکت در برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های فرهنگی و آموزشی
- برگزاری همایش‌های علمی برای مدیران و معلمان
- مشارکت در اجرای برنامه آموزشِ فرهنگ ترافیک و رانندگی کم‌خطر و شناخت آسیب‌های حوزه موادمخدر ویژه دانش‌آموزان و اولیاء
- همکاری در آموزش آسیب‌ها و مخاطرات فضای مجازی
- همکاری در ایمن‌سازی محیط پیرامونی مراکز آموزشی‌وپرورشی درخصوص جمع‌آوری معتادین متجاهر و خرده‌فروشان موادمخدر
- همکاری در فراهم‌کردن شرایط بازدید حضوری دانش‌آموزان از اماکن پلیس برای مهارت‌افزایی.
اما مواردی که منتظرالمهدی اعلام کرد، همه تعهدات فراجا نبود؛ نگاهی به مفاد این تفاهم‌نامه نشان می‌دهد همکاری در اجرای نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزی (نماد) و همکاری و مشارکت در ارائه خدمات آموزشی، ایمنی و انتظامی در بهینه‌سازی نظم و امنیـت محـیط پیرامونی و سرویس مدارس هم جزو این موارد است.
از طرف دیگر، سخنگوی فراجا گفته است که همکاری در ایمن‌سازی محیط پیرامونی مراکز آموزشی‌وپرورشی درخصوص جمع‌آوری معتادین متجاهر و خرده‌فروشان موادمخدر جزو این تعهدات است اما در متنی که وزارت آموزش‌وپرورش منتشر کرده، یک جمله دیگر هم در این بخش دیده می‌شود: «همکاری در پاکسازی اشاعهدهندگان ناهنجاری‌های اجتماعی.» و حالا مشخص نیست منظور از این اشاعهدهندگان ناهنجاری‌های اجتماعی چه کسانی‌ا‌‌ند؛ موردی که در روزهای گذشته موجب شده تعدادی از منتقدان، آن را به موضوع حجاب و پوشش زنان مرتبط بدانند.
پلیس، معلم نیست
محمد داوری، سخنگوی سازمان معلمان ایران در این باره می‌گوید که بعضی از این فعالیت‌ها و اقدامات مانند نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان، قبل‌تر انجام شده و الان هم در حال انجام است: «سال‌هاست دستگاه‌های مختلفی برای همکاری در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی متعهدند. این موارد جدید نیست اما به لحاظ محتوایی خوب و قابل دفاع است، به شرطی‌که دستگاه‌های مختلف این تعاملات و همکاری را داشته باشند. تجربه ما در مدارس نشان می‌دهد، چنین طرح‌هایی در عمل خروجی ندارند و به همین دلیل هم به این وضعیت خوش‌بین نیستیم. اگر حضور نیروی انتظامی در مدرسه مستقیم باشد، قابل دفاع نیست. موضوع استفاده از ظرفیت‌های نیروی انتظامی در این حوزه است که به‌نظر می‌رسد بیشتر ظرفیت‌ها در حوزه فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی است. بحث بر سر نظم‌بخشی است. براساس پیشینه‌ای که از برخورد با دانش‌آموزان در وقایع مربوط به اعتراضات سال ۱۴۰۱ وجود داشت، این نگرانی وجود دارد که تفاهم‌نامه بهانه‌ای برای ورود و دخالت نیروی انتظامی در محدودسازی یا کنترل مدارس، دانش‌آموزان و فرهنگیان باشد. اگر چنین نیتی پشت این تفاهم‌نامه وجود داشته باشد یا این همکاری باعث شود نیروی انتظامی چنین دخالت‌هایی داشته باشد، کاملاً با جایگاه مدرسه و ماموریت مدرسه ناسازگار است.»
داوری می‌گوید، در بندهای این تفاهم‌نامه آمده که نیروی انتظامی متعهد به آموزش و خدمات مشاوره‌ای به مدارس است، درحالی‌که خود آموزش‌وپرورش نیروهای تحصیلکرده، توانمند و مشاوران قوی دارد که از آنها استفاده نمی‌کنند: «حرف ما این است که فعلاً از همین نیروها استفاده کنند، استفاده از توانمندی نیروی انتظامی پیشکش.»