اسکی دونیانین بوتون اینسان توپلوملاریندا داغا، داشا درین اینام وارمیش . هیندلی لرده هیمالییا، یونانلی لاردا اولئمپ، اورتا آسیادا آلتای داغلاری . دئمه لی اینسانین ایناملاریندان لاپ اوزاق کئچمیشه باغلی اولان داغ ، داش اینامی و اونا تاپینماقدیر.
بو اینام اسکی تورکلرین دنیا گؤروشونده ده اؤنملی بیر قوناما یییه دیر. اونلاردا داغین گؤیدن ائنمه اینامی وارمیش . آلتایلی لار داغین گؤیدن - باش تانری اولگئن - ین یانیندان گلمه سینه اینانارمیشلار.آلتای ناغیلیندا بؤیوک ایگید - مئرقئن (میرخان)- ین بئشیگی داغ باشیندا قورولور. بیز بو اؤزه للییه کوراوغلو ناغیلیندا توش اولوروق.
ناغیلدا کواوغلونون آتاسی آلی کیشی سوروشور: اوغلوم بورا نئجه یئردیر؟ کور اوغلو یانیتلاییر: آتا، بورا هر یؤندن سیلدیریم قایالیق، چنلی بیر داغ بئلی دیر.آلی کیشی دئییر: هه ، بورا چنلی بئلدی. بئله لیکله آلی کیشی ایله اوغلو چنلی بئلده یورد سالیرلار. اسکی ایناما گؤره ایگیدلرین تانریلار یانیندا یاشاماسی اونلارلا بیر یئر یورد سالماسی دوغال بیر اولایدیر.ناغیلین آردیندا آلی کیشی نین اوغلو "ایشیق" چنلی بئلده کی داغلارین بیریندن جوشان ، قوشا بولاغین سویوندان ایچیب اؤزون یویاندان سونرا گورسسلی، شاققاواتلی بیر ایگیده چئوریلیر. دئمه لی بوردا داغ تانرسی ایلا بیر دوشونولن چنلی بئل ، تانریلار گوجونه ییه دیر .
یئری گلمیشکن اویغورلارین داغلا، داشلا ایلگیلی اینانجلارین آنمالییق. اویغور افسانه سینده، نهنگ "قوتلو داغ" آدیندا بیر قایا واردیر. اویغور خاقانی ساواشدا چینلی لره غلبه چالابیلمه دن اونلارا قیزین وئرمه سین دئیه قوتلو داغی چینلی لره سونور. چینلی لر قایانی پارچالاییب آپاراندان سونرا بوتون اویغور اؤلکه سینی قادا آلتینا آلسین، اویغور خاقانی ایسه یئددی گونه دک دونیاسینی ده ییشسین.بونو بیلدیکده داغین، قایانین اوغورلو اولدوغونو، اویغور گون دیریلییینه چئوریلمه سینی دئمکدیر.
ایندیسه آذربایجاندا بو گؤروشون بیچیملشمه سینی آناق. بیر سیرا آذربایجانلی لار داغدا، اوجالیقدا یوخسا دوزنلیکده داغ تانریسینین، داغ روحونون آدینا داشلار قالاییب اونا تاپینارمیشلار. بئله داشقالاقلار اوبا آدلانیر. کؤچریلر کؤچ چاغیندا اوبانین یانیندا آتدان، قاتیردان دوشوب داغ تانریسینین بلگه سی اولان داشقالاغا، اوبایا بئش - آلتی داش آتارلار. کئچمیشده چوخلو آذربایجانلی لار داغ تانریسینین اوبادا یورد سالماسینا اینانمیش، اوردا قوربان کسمیش، آلقیش دئمیش، آرا بیر اویونلار تؤره نلر کئچیرتمیشدیلر. خالقیمیز زامان سوردوکجه یالنیز داغ کئچیدلرینده کی داشقالاقلارا دئییل اورداکی چادیرلارینا، ائولرینه اوبا دئمیشدیر. اوبا تورک سؤزجویو گوجلو قوروجو آنلامیندادیر. "او" گوج "با" ایسه قوروجو آنلامینی اؤزونده داشیماقدادیر.
قونودان اوزاقلاشمادان آیری بیر اؤرنه یه توخوناق. ایندی بیر سیرا کؤکوندن اوزاق دوشمه ین آغ ساققال – آغ بیرچکلریمیزین آغزیندا بئله بیر آلقیش سسله شیر. "آغ داش، قارا داش، الله منه بیر قارداش". بونه دئمکدیر؟ الله قارداش وئررسه آغ داش، قارداش نه دن بو آلقیشا یول آچمیشدیر. کسینلیکله بو آلقیش آنئمیستی گؤروشلرین چاغیندا یارنمیش سونرالار ایسلام دونو گئیدیریلمیش بیر آلقیشدیر. او چاغدا خالق داغی، داشی جانلی دوشونه رک اونون قارداش وئرمه گوجو اولماسینا اینانارمیش. بو اینام هله لیک بیر سیرا کندلرده یاشاماقدادیر.اؤرنه یین بیر سیرا اوشاغی اولمایان قادینلار دوللنسینلر دئیه دلیکلی داشلارین آراسیندان کئچیب یازدیغیمیز آلقیشی دیله گتیررلر. وئردیییمیز قیسا بیلگیلردن آذربایجانلی لارین اسکی چاغدا داغا، داشا تاپینمالاری بللی دیر. آنجاق اونلارین تاپینما ندنی سؤز قونوسو اولا بیلر.
ایلکل اینسان اؤزونو ایستیدن، سویوقدان، ییرتجیل حئیوانلاردان قوروماغا داغلارا و اونلاردا اولان کؤهوللره، جیریقلارا سیغینمیشدیر. بوندان دولایی داغی قوروجو بیر گوج کیمی دوشونموش اونو آنئمیستلشدیرمیش اؤزونه آتا، آنا سانمیشدیر. بونا گؤره داغ آیاغی، داغ روحو، داغ دؤشو، داغ بئلی سؤزلری دیلیمیزه یول آچمیش ایندیده دیلیمیزده قالماقدادیر. هابئله اینسان اؤز گلیشمه سوره جینده داشلاری یونتامیش داش بالتالار، کسیجی جیسملر و ... یاراتمیشدیر.ایندیلیک آذربایجاندا اولان "بابا داغی" ، "دلی قیز" ، "آغ داغ" ، "اکیزلر" ، "آغری داغی" یازدیغیمیزا قانیتدیر. هله ده ناخجیواندا داغلارین بیریسینی قایین آتا آدلاندیران اونو گؤررکن اوزلرین یاشماقلا توتان قادینلار واردیر. یاغیشین، سولارین داغلاردان آخیب گلمه سی داغا تاپینما و اونلارین مقدس سانیلماسینا داها بیرندن ساییلا بیلر. آنجاق بوندان داها آرتیق آراشدیرما گرکدیر...