هوش مصنوعی (Artificial intelligence) (به اختصار: AI) ابزار قدرتمندی است که پتانسیل دگرگون ساختن نحوه کار و زندگی بشر را دارد. در عین حال این نگرانی وجود دارد که هوش مصنوعی جای انسان را در برخی (یا بیشتر) مشاغل بگیرد و منجر به بیکاری و سایر اختلالات مهم اقتصادی و اجتماعی شود. در این مقاله، تأثیر بالقوه هوش مصنوعی بر مشاغل و روشهای استفاده بهینه از آن را بررسی می کنیم.
یکی از مهمترین تأثیرات هوش مصنوعی بر روی مشاغل، پتانسیل خودکارسازی طیف گسترده ای از کارها است که بسیاری از آنها در حال حاضر توسط انسان انجام می شوند؛ از ورود و پردازش داده (data entry and processing) گرفته تا خدمات امور مشتریان (customer service) و حتی کارهای پیچیده تر مانند رانندگی و تشخیص پزشکی. خودکارسازی (automation)می تواند منجر به افزایش بهره وری و کارآیی شود و در عین حال می تواند منجر به از بین رفتن مشاغل انسان ها شود، به ویژه در صنایعی که به نیروی انسانی، بسیار متکی هستند.
به موازات این امر، هوش مصنوعی در حال ایجاد فرصت های شغلی جدید است. در حال حاضر برای توسعه و اجرای سیستم های هوش مصنوعی نیاز فزاینده ای به متخصص هوش مصنوعی(AI specialist)، تحلیلگر داده (Data Analyst) و مهندس یادگیری ماشینی (Machine Learning Engineer) وجود دارد. علاوه براین، با گسترش استفاده صنایع گوناگون از هوش مصنوعی، تقاضای فزایندهای برای کارکنان ماهر و با دانش در زمینه های مرتبط با حوزه هوش مصنوعی، جهت اداره کردن و نگهداری این سیستم ها و همچنین ساخت و ادغام فن آوریهای جدید هوش مصنوعی، وجود خواهد داشت.
یکی از حوزه هایی که هوش مصنوعی در حال حاضر (در کشورهای پیشرفته) به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد، تولید است. کارخانه های هوشمند (Smart Factory)، که در آن ماشین ها و روبات ها در کنار انسان کار می کنند، به طور روز افزون در حال افزایشند. در حالی که این امر می تواند موجب جابجایی ربات با انسان در برخی از مشاغل شود، در عین حال می تواند پست های شغلی جدیدی برای مهندسین رباتیک(Robotics engineering) و تکنسین های نگهداری(maintenance technician) ایجاد کند. همچنین اتوماسیون می تواند منجر به افزایش ایمنی در محیط کار، کاهش هزینه های نیروی کار و بهبود کیفیت محصول شود.
حوزه دیگری که از هوش مصنوعی استفاده می شود در امور مشتریان (customer service)است. بات مکالمه یا چت‌بات (Chatbot) و دستیاران مجازی (virtual assistant) به طور فزاینده ای رایج می شوند و خدمت پشتیبانی مشتری را شبانه روزی انجام میدهند و رفته رفته به طور کامل جایگزین کارکنان بخش خدمات امور مشتریان خواهند شد. در حالی که این امر می تواند در کوتاه مدت مشاغل مربوط به این حوزه را از بین ببرد، می تواند فرصت های شغلی جدیدی را در حوزهایی مانند توسعه و آموزش Chatbot ایجاد کند.
سرانجام، هوش مصنوعی با فعال کردن دورکاری (remote work یا work from home) و تسهیل همکاری از مناطق جغرافیایی و زمانی مختلف، اتمسفر شغلی را تغییر خواهد داد. این امر برای افرادی که شاید پیشتر نمیتوانستند به عنوان نیروی کار فعالیت کنند، مانند افراد دارای معلولیت یا مادران دارای فرزند خردسال، فرصت های شغلی جدیدی ایجاد خواهد کرد.
در مجموع، تأثیر هوش مصنوعی بر روی مشاغل پیچیده و چند وجهی است. در حالی که آن توانایی خودکارسازی بسیاری از کارها را دارد که منجر به از دست رفتن و محو شدن بسیاری از مشاغل خواهد شد، می تواند فرصت های شغلی جدیدی ایجاد کند و ایمنی و کارآیی در محیط کار را بهبود بخشد. برای اطمینان از حصول نتیجه مثبت، ضروری است که در برنامه های آموزشی علوم مرتبط با هوش مصنوعی سرمایه گذاری شود و همگان، به ویژه نسلهای جدید، برای تغییر اتمسفر بازار کار آماده شوند. این تغییر زودتر از تصور ما رخ خواهد داد.
پی نوشت: دلیل اصلی نگارش این مقاله، مراجعات و پرسش های مکرر زبان آموزان و اولیای ایشان در باب انتخاب رشته برای دوره دوم دبیرستان و نیز برای دانشگاه بود. بنابر اظهارات دکتر جمالی، معاون فنی و آماری سازمان سنجش آموزش کشور، در کنکور دی ماه 1401 گروه علوم تجربی با ۴۵۰ هزار و ۵۷۷ داوطلب، بیشترین تعداد داوطلب شرکت کننده را به خود اختصاص داده و ۴۶ درصد کل جامعه آماری داوطلبان را تشکیل می داد.گروه علوم انسانی با ۳۰۹ هزار داوطلب یعنی ۳۱.۶ درصد داوطلبان را در اختیار داشت و گروه علوم ریاضی و فنی تنها با ۱۲۰ هزار و ۹۵ داوطلب ۱۲.۲۷ درصد داوطلبان را شامل می شد. گروه هنر با ۳۹ هزار داوطلب ۳.۹۹ درصد و گروه زبان با ۵۹ هزار داوطلب ۶ درصد داوطلبان را در اختیار داشتند. در این آمار نکته های بسیاری وجود دارد.
حال شما بگویید؛ با توجه با روند سریع پیشرفت هوش مصنوعی، آینده متعلق به چه کسانی است؟
