به عقیده ی کارشناسان مسائل جمعیتی، رابطه مستقيمي بين موازنه مهاجرتي و نرخ بيکاري در کشور وجود دارد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه آذربایجانشرقی، مرکز آمار ایران با انتشار گزارش طرح آمارگیری نیروی کار در سال 90، نرخ بیکاری در سال 90 را 12.3 درصد اعلام کرد، که طی آن نرخ بیکاری در آذربایجان شرقی با کاهشی قابل توجه به 8.8 رسیده است.
براساس این گزارش نرخ بیکاری هشت استان تک رقمی و 23 استان دو رقمی شده است، که بر اساس آن، آذربایجان شرقی با نرخ بیکاری 8.8درصد، پس از استانهای یزد، خراسان جنوبی، زنجان و گلستان رتبه پنجم را در اختیار دارد.
به عقیده ی کارشناسان مسائل جمعیتی، رابطه مستقيمي بين موازنه مهاجرتي و نرخ بيکاري در کشور وجود دارد. بديهي است وجود منابع و امکانات در قسمت‌هايي از کشور (ازجمله پايتخت) باعث تمرکز و تراکم جمعيت و تعدادي از شهرهاي بزرگ و مهم شده است. درحالي که سایر نقاط کشور، به دليل عدم دسترسي به منابع و امکانات مختلف اجتماعي، فرهنگي و... در زمره نقاط دفع کننده جمعيت محسوب مي‌‌شوند.
البته نقش عوامل طبيعي و موانع جغرافيايي را نيز نبايد در اين جابه جايي‌ها ناديده گرفت، صرف نظر از عوامل طبيعي به نظر مي‌‌رسد از جمله عوامل مهم جذب جمعيت در يک منطقه، وجود فرصت‌هاي شغلي، دسترسي به امکانات رفاهي، اجتماعي، فرهنگي و .. باشد. فرصت‌هاي شغلي نقش ويژه‌اي را در جابه‌جايي‌هاي جمعيتي ايفا مي‌كنند. بنابراين بررسي حرکت‌هاي جمعيتي در کشور از يک سو و بررسي وضع اشتغال از سوي ديگر براي هرگونه برنامه‌ريزي و حرکت به سوي توسعه اقتصادي اجتماعي اهميت مي‌‌يابد.
به عبارتي بررسي رابطه بين دو متغیر مهاجرت و اشتغال مي‌‌تواند راه را براي آينده‌نگري و برنامه‌ريزي و نيز بازنگري برنامه‌ها و ايجاد فرصت‌هاي اشتغال در تمام نقاط کشور هموار كند.
به گزارش ایسنا: آذربایجان شرقی در دهه های اخیر تحت تاثیر مسائل مختلف اجتماعی و اقتصادی و به ویژه جغرافیایی، با نقل و انتقالات شدید جمعیتی، در 50 سال گذشته، عنوان رکوردار مهاجر فرستی را به خود اختصاص داده است.
با مطالعه آمارهای مهاجر فرستی در استان؛ با وجود مهاجر پذیربودن کلانشهر تبریز، بر اساس آمارهای سال 1388، در مجموع 145 هزار و 975 نفر آذربایجان شرقی را ترک کرده اند.
این آمار درحالی ارائه می شود که، برخی، نرخ مهاجرفرستي آذربايجان شرقي را بيش از استان‌هاي جنگ‌زده اعلام می کنند و بر این باورند که حفظ شاغلان فعال در واحدهاي صنعتي آذربايجان شرقي در شرايط كنوني بسيار مهم‌تر از ايجاد مشاغل جديد است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند، باوجودیکه آذربایجانشرقی یکی از قطبهای صنعتی کشور محسوب می شود و می تواند محلی برای جذب نیروهای فعال کشور باشد ولی گروه مهاجرین، با انگیزه ی یافتن شغل مناسب، به مهاجرت اقدام می کنند.
نبود فرصت های مناسب شغلی از عوامل اصلی بالا بودن نرخ مهاجرت در استان است و امید است با اجرایی شدن طرح های اشتغال زایی دولت در منطقه، زمینه کاهش آمار مهاجر فرستی شهرستان استان بیش از پیش فراهم شود.
بررسي آمار و ارقام نتايج سرشماري عمومي‌‌نفوس و مسکن سال 1385 حاکي از آن است که در فاصله سال‌هاي 1375 و 1385 درمجموع 4774041 نفر بين استان‌هاي كشور جابه‌جا شده‌اند كه از اين تعداد 1438406 نفر به استان تهران وارد و ساكن شده‌اند.
بررسي استان‌هاي كشور از نظر مهاجرپذيري و مهاجرفرستي نشان مي‌‌دهد كه 12 استان از 30 استان كشور به ترتيب استان‌هاي تهران، اصفهان، يزد، مازندران، خراسان‌رضوي، گلستان، گيلان، قم، بوشهر، سمنان، مركزي و قزوين مهاجرپذير بوده‌اند، يعني رقم خالص مهاجرت در آنها مثبت است، در بين اين استان‌ها، استان تهران با 615027 نفر داراي بيشترين رقم خالص مهاجرت و استان قزوين با 1824 نفر كمترين رقم خالص مهاجرت را داشته است. در حالي‌كه 18 استان ديگر مهاجرفرست بوده‌اند يعني رقم خالص مهاجرت در آنها منفي است.
در بين استان‌هاي مهاجرفرست نیز به ترتيب استان‌هاي آذربايجان‌شرقي، كرمانشاه، خوزستان، همدان، سيستان و بلوچستان، لرستان و كردستان بيش از ساير استان‌ها به ساير نقاط كشور مهاجر فرستاده و كمتر مهاجر پذيرفته‌اند. بر اساس آمارها وضعیت شهرستان های آذربایجانشرقی، از لحاظ مهاجرت به جز تبریز، اسکو و عجب شیر که مهاجر پذیر هستند، سایر شهرستانها از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نیستند، تا جایی که شهرستان میانه با 40 هزار و 44 نفر در سال 1388 عنوان مهاجر فرست ترین شهرستان استان را به خود اختصاص داده است.
شاید خالی از لطف نباشد که در ادامه ی این گزارش به سهم بخش های مختلف اقتصادی در تامین اشتغال در سال 90 نیز اشاره شود.
بررسی اشتغال در بخش های عمده ی اقتصادی، طبق گزارش مرکز آمار ایران از طرح آمارگیری نیروی کار در سال 90، نشان می دهد که بخش خدمات با 48 درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. و در مراتب بعدی بخش های صنعت با 4/33 درصد و کشاورزی با 6/18 درصد قرار دارند.
با توجه به اینکه در این گزارش نرخ مشارکت اقتصادی در کل کشور 9/36 و نرخ بیکاری 3/12 درصد عنوان شده است، قابل ذکر است که این نرخ مشارکت اقتصادی در آذربایجانشرقی 8/39 و نرخ بیکاری 8/8 درصد است.
در بررسی شاخص های عمده نیروی کار از جمله نرخ مشارکت اقتصادی و میزان بیکاری در سالهای 90 با 89، شاهد کاهش این ارقام نسبت به سال 89 هستیم.
به این ترتیب که نرخ مشارکت اقتصادی در کل کشور در سال 89، از 3/38 به 9/36 و نرخ بیکاری نیز از 5/13 درصد به 3/12 درصد در سال 90 کاهش یافته است.
تفکیک این ارقام در خصوص آذربایجانشرقی نیز صدق می کند تا جایی که نرخ مشارکت اقتصادی در آذربایجانشرقی، در سال 89، از 5/43 به 8/39 و نرخ بیکاری نیز از 7/11 درصد به 8/8 درصد در سال 90 کاهش یافته است.
در بررسی سهم بخش های عمده فعالیت در کشور در سالهای 1390 تا 1389 آمارها حکایت از آن دارد که سهم بخش کشاورزی از اشتغال در کل کشور در سال 89، از 2/19 درصد به 6/18 در سال 90 کاهش یافته است.
این درحالی است که سهم بخش صنعت از ایجاد اشتغال در سال 90، نسبت به سال قبل از آن افزایش داشته و به ترتیب از 2/32 درصد به 4/33 ارتقاء یافته است.
اما سهم بخش خدمات از ایجاد اشتغال در سال 90، نسبت به سال قبل از آن تغییر چندانی نداشته و فقط با کاهش 6/0 درصدی از 6/48 درصد در سال 89، به رقم 48 درصد در سال 90 تنزل پیدا کرده است.
در تعمیم بررسی سهم بخش های عمده فعالیت در آذربایجانشرقی در سالهای 1390 تا 1389 آمارها حکایت از آن دارد که سهم بخش کشاورزی از اشتغال در کل آذربایجانشرقی در سال 89، از 3/22درصد به 19 درصد در سال 90 کاهش یافته است.
این درحالی است که سهم بخش صنعت از ایجاد اشتغال استان آذربایجانشرقی در سال 90، نسبت به سال قبل از آن افزایش داشته و به ترتیب از 2/38 درصد به 6/42 ارتقاء یافته است.
اما سهم بخش خدمات از ایجاد اشتغال در سال 90، نسبت به سال قبل از آن همانند سطح کشوری تغییر چندانی نداشته و فقط با کاهش 1 درصدی از 5/39 درصد در سال 89، به رقم 4/38 درصد در سال 90 تنزل پیدا کرده است.
ناگفته نماند که کارشناسان مسائل اقتصادی، بیکاری و کمبود درآمد را علت اصلی مهاجرتها اعلام کرده اند.